Yumurtalık kistleri anne olmaya engel mi

Prof. Dr. Orhan Ünal, hamilelik düşünenlerin evvelden tetkik olup yumurtalıklarına, rahmine ve rahim ağzına baktırmaları gerektiğini vurgulayarak, hamilelik sırasında tedaviyi engelleyecek bir hastalığın varlığının da araştırılması gerektiğini anlattı.

Yumurtalık kistleri, yumurtalığın içinde görülen içi akışkan ile batmış kese ya da keseciklerden oluşuyor. Fakat sıvının apse, kan, kanser hücresi içerikli ya da berrak istikrarsız içeriği şeklinde olabiliyor, kistin içeriğine kadar sağlık durumu açısından riski ve önemi de değişiyor. Hamilelik takibi ve bebekte kuraldışılık taraması için ultrasonografinin yaygın kullanımı ile gebelikte yumurtalıkta kist saptama edilme oranının da arttığını söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, gebeliğin birincil 16-18. haftalarında tespit edilen 6 cm altındaki karışık olmayan yumurtalıktaki kitlelerin yüzde 90’ının işlevsel yani doğal kistler olduğunu hatırlattı.

Her yaşta ortaya çıkabiliyor

Yumurtalık kistlerinin ortaya çıkmasında yaş bir etmen oluşturmuyor. Gençlerde yumurtlama sorunu olan kızlarda çatlayamayan sıradan veya fizyolojik folikül kistleri her ay büyüyerek 5-10 cm ye ulaşabildikleri gibi polikistik over diye adlandırdığımız küçük 0.5-1 cm boyutlarında dizi halinde fazla sayıda görülebiliyor .Yine 15-20 yaşlarında hatta daha erken yaşlarda yumurtalıkta embriyolojik dokudan kaynaklanan kistler ortaya çıkabiliyor. Prof. Dr. Orhan Ünal, ancak üreme çağında ve menopoz ardından görülen kistlerin mutlaka değerlendirilmesi, ultrasonla takibi hatta MR ya da tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinin yapılması gerektiğinin altını çizdi. bununla beraber kanda bitki örtüsü belirteçlerinin (CA 125) değerlendirilmesi gibi ayrıntılı çalışmalar de gerekebiliyor.

Sinsi ilerliyor

Yumurtalık kistleri genelde sinsi ilerliyor ve aşırı yükselme gösterip karın içindeki organlara mesela mesane ya da bağırsağa zorlama yapmadığı sürece bulgu vermiyor. bu nedenle de fena huylu bir yumurtalık kisti, yıllık kontrollerini yaptırmayan bir kadında oysa ileri evrede yakalanabiliyor. Bu durumun da tedaviyi zor bir noktaya getirdiğini söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal sözlerine şöyle devam etti:

“Yumurtalık kistlerinin büyümesinin yarattığı en büyük risk, kistinin büyüklüğü ve ağırlığı sebebiyle sapından dönerek – oysa bu duruma kistin torsiyonu diyoruz- beslenmesinin bozulup yumurtalık dokusunun zarar görmesidir. Bu durumda özellikle genç yaşta hamilelik açlık eden kadınlarda yumurtalıklardan birini kaybetme riski ortaya çıkıyor.” Apandisit delinmesine benzer belirtilere niçin olan bu acil durumda, hasta aşırı karın ağrısı ve sertleşmiş bir karın ile acele kliniğine zorunda kalıyor. Çare edilmediği takdirde ise yaşamsal tartma taşıyor.

Hormonal nedenli kistlere uyarı

Yumurtalık kistlerinin her iki yumurtalığın tamamını kaplayıp mevcut yumurtalık rezervini azaltmadığı sürece gebeliğin oluşmasına engel teşkil etmediğine muhabere eden Prof. Dr. Orhan Ünal, şunları anlattı:

“Bir Takım durumlarda iki taraflı kistlerde de gebelik görülebiliyor. Çünkü yumurtalık kisti dışındaki dokular alışılagelmiş olduğu için yumurtalık işlevini sürdürür ve aylık çatlama dediğimiz yumurtanın atılması devam edebilir. Ama polikistik over sendromu ve endometriozis nedenli çikolata kistleri gibi hormonal etkileşimle bağlantılı oluşan kistlerde çoğunlukla yumurtalığın hormon üretimi veya çalışması bozuk olduğu için yumurtlama gerçekleşemez ve kistler varken hamile kalma fonksiyonu engellenebilir.”

bu nedenle gebelik düşünenlerin evvelden muayene olup yumurtalıklarına rahmine ve rahim ağzına baktırmaları, gebelik sırasında tedaviyi engelleyecek bir hastalığın varlığını araştırmaları gerekiyor. Prof. Dr. Orhan Ünal bunun dışında yapılması gerekenler konusunda şunları bilgileri verdi: “Düzenli smear aldırılmamış veya hiç bakılmamış ise vajinal smear baktırılması, ultrason ile yumurtalıkların ve rahim muayenesinin yaptırılması gerekir. Eğer görüntülemede elde edilen sonuçlara göre, anormal bir koşul varsa değerlendirilmeli, eğer gebeliğe veya gebeliğin devamına engel bir koşul oluşturuyorsa tedavilerini yaptırmaları önemlidir. Keza rutin hamilelik öncesi kan sayımı, kan şekeri, idrar tahlili, kızamıkçık geçirip geçirmediği, tiroid muayene ve tetkikleri gibi ve mevcut şikayetleri varsa onlara karşın tetkiklerin yapılması tartma talep eder.”

Gebelik döneminde yumurta kisti varsa

genelde gebelikteki ortaya meydana çıkan kistlerin büyük çoğunluğunun insancıl olduğunu ve ilerleyen gebelik haftalarında kendiliğinden gerilediğini söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, “Gebelikte saptama edilen, iyi ya da fena huylu yumurtalık kistlerinin birçok tek taraflıdır. 16 – 18. haftadan sonradan gerilemeyen kistlerin çoğalma riski daha fazladır. Devamlılık bildiren büyük kistler torsiyon, rüptür, kanama veya zor doğum komplikasyonlarına neden olabilir. O yüzden bu gibi kistleri peşine düşüp takip eden hekimin operasyon zamanlamasını komplikasyon olmadan yapması fazla önemlidir. Bu kistlerin kötüleşme olasılığı yüzde 1-8 civarındadır.”

Gebelik sırasında over kisti torsiyonlarına yani kistin sapından dönmesine tabi şiddetli ağrılar meydana gelebildiğini söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, “Ağrının oluşturduğu gerginlik faktörü erken doğum ya da düşüğü tetikleyebilir. bununla birlikte yumurtalık kistinin büyüklüğüne tabi olarak veya kistte meydana gelebilecek komplikasyonlar nedeniyle düşük tehdidi ya da erken doğum ağrıları başlayabiliyor. Kistlerin aracısız olarak bebeğe bir anomali oluşturma gibi zararlı bir etkisi bulunmaz. Fakat erken doğum ya da düşüğe yol açarak dolambaçlı etki ile bebeğin erken doğması durumunda bazı negatif etkiler ortaya çıkabilir.” dedi.

Gebelikteki kistler nasıl takip edilmeli

Endometriozis veya çikolata kistlerinin gebelikte öteki kistlerde yapılan peşine düşüp takip açısından bir ayrım bulunmadığını söyleyen Prof. Dr. Orhan Ünal, peşine düşüp takip ve tedavi konusunda şu bilgileri verdi:

“Kötü huylu kistlerde yüksek çıkan bitkiler belirteci dediğimiz ‘CA 125’ değeri bu kistlerde de yüksek çıkar ve endişeye yol açar. Son zamanlarda ‘HE 4’ denilen ve gebelikten etkilenmediği düşünülen bitki örtüsü belirtecinin de istenmesi, fazla az da olsa görülen endometriozis ve kanser olasılığını ölçmek bakımından önemlidir. Polikistik overde ise yalnızca hamile kalma konusunda çare gerektirebilir. Gebelik ile beraber görüldüğünde hiçbir özel peşine düşüp takip gerekmeyip adi hamilelik izlemine devam edilmesi yeterlidir.”