Her yaşta disleksiyi anlamanın yolları

Disleksi beynin alıştırma biçimi ile ilgili bir sorundur ve öncelikle okuma zorluğu ile karakterize edilen bir öğrenme bozukluğudur. Disleksinin düşük zekayla ilgisi yoktur. Her ne değin disleksi yaşam boyu süren bir koşul olsa da tanı konulduktan sonradan tedavi edilebilir veya hafifletilebilir.

Mektep öncesi çocuklarında disleksi nasıl anlaşılması mümkün?

Konuşma ve işitmede yaşanan zorluklar: Mesela araba yerine ‘abara’ diyorsa; sözcüklerin telaffuzunda güçlük yaşıyorsa; sözcükleri hecelemekte ya da heceleri birleştirmekte zorlanıyorsa; konuşurken sesleri sözcüğe dönüştürebilmede sorun varsa…

Öğrenme zorlukları: Dislektik olan çocuklar fonoloji sürecinde (seslerin işlenmesi) ve görsel–sözel tepki hızında, temel öğrenme konularında güçlük yaşayabilirler. Kendi sözcük haznelerini oluşturmada yavaşlık. Genelde okul öncesi dönemdeki dislektik çocuklar, kısıtlı sayıda sözcük kullanır. Sesleri, harfleri, renkleri ve sayıları hatırlamakta yavaşlık. Dislektik çocuklar bildikleri nesnelerin bile adlarını hatırlamakta yavaştırlar. Kısa şiirleri ya da tekerlemeleri ezberlemede zorluk yaşarlar. En sevdiği videoların bile konusunu hatırlamakta güçlük çekerler.

Fizksel güçlük çekip çekmediğine bakın: Kalem alıkoyma, düğme ve fermuarlarla sorun yaşama veya diş fırçalama gibi alıngan motor becerilerin gelişiminde yavaşlık, sol ve sağı karıştırma, müziğin ritmiyle hareket etmede zorluk.

Mektep çağı çocuklarında disleksi nasıl anlaşılır?

Harfleri ve sayıları ters yazma: Yazmayı öğrenirken çoğu başlıca sınıfı ya da birinci sınıf öğrencisi sayıları ve harfleri hatalı yazmaktadır. gerçi bu daha büyük çocuklar için disleksi belirtisi olabilir ve harfleri ve sayıları ters yazma durumu süreklilik gösteriyorsa çocuğunuzun disleksi için test edilmesi gerekebilir.

Okuma zorluğu: Çocuklar ve gençler aralarında disleksi; ilk kez, okumayı akranlarından yavaş öğrenmeleri ya da kendi yaş seviyelerinin arkasından kalan okuma hızı ile kavranabilir. Bu disleksinin birincil belirtisidir. Okuma sorunları aralarında şunlar da bulunmaktadır:

Harfler ve sesler arasındaki bağlantıyı öğrenmede gerilik: “Beygir” “et” “kara” para” gibi kısa sözcükleri birbiriyle karıştırma.

Okuma, heceleme ve yazmada kusur yapma: Simetrik harflerin yazımını karıştırma (“d” yerine “b”); tersten okuma, harfleri baş aşağı şeklini idrak (“u” yerine “n”); harflerin yerini değişiklik. Anekdot almada ve bir sonraki bölümde neler olabileceğini tahmin etmede zorluk çekme.

İşitsel (dinleme) ve heceleme sorunları: Disleksinin aşağıda yatan niçin, fonolojik işleme, sözcüğü işitme veya görebilme onu öbür seslere ayırabilme ve her bir sesi sözcük oluşturacak harflere dönüştürme problemidir. Bu çocuklar için özellikle okumayı zorlaştırsa da sıkça çocukların dinleme ve açık ve dürüst bir şekilde tavır yetisini de etkilemektedir.

Disleksinin belirtileri

Süratli talimatları anlamada veya verilen talimatın kısımlarını hatırlamada sorun. İşitilen şeyi hatırlamada güçlük.

Düşünceleri Söze Dökmede Güçlük: Çocuk kararsız konuşabilir ya da cümleleri yarım bırakabilir.

Heceleri Girift Söyler: Anlatmak istediği şey için bozulmuş cümleler ya da aynı sözcükler kullanır.

Bozuk Tavır: Çocuk açıklamak istediği şey için yanlış sözcükler ya da benzer sözcükler kullanır. Kısa şiirler yazmada ya da kavramada güçlük çeker.

Somut Belirtilere Bakın: Disleksi mekansal armoni ile ilgili sorunları da kapsar, dislektik çocuklar motor becerilerle ilgili de sorun yaşar.

Motor becerilerle ilgili sorunlar için yaygın belirtiler şunlardır: Yazma veya kopyalamada sorun. El yazıları okunmaz haldedir. çoğu kez sol ve sağ; kavramlarını karıştırır.

Duyusal Veya Davranışsal Belirtiler: Dislektik olan çocuklar özellikle okulda akranlarına görece daha kolay okurken ve yazarken gördüklerinde sorun yaşarlar. neticede bu çocuklar daha az zeki ya da bir şekilde başarısız hissederler.

Disleksi teşhisi konmadığı için; Çocuğun öz saygısı düşüktür. Çocuk geride kalır ya da depresiftir, sosyalleşmek veya arkadaşları ile beraber edinmek ilgisini çekmez. Çocukta anksiyete gözlenir. Bazı uzmanlar dislektik çocuklarda anksiyetenin en sık rastlanan şehvetli semptom olduğunu ifade etmektedir. Bu çocuklar sık sık kendini öfke ile bildiren bir hayal kırıklığı yaşarlar. Yaşadığı öğrenme zorluğundan dikkatleri uzaklaştırmak için “oyunculuk” dahil almak üzere tutum bozukluğu gösterir. Odaklanma sorunu yaşarlar ve “fazla aktif” veya “gündüz düşü” yaşıyor gibi görünürler.

Engelleme Mekanizmaları: Dislektik olan çocuklar akranları, öğretmenler ve ebeveynlerinin olduğu ortamlarda okuma, yazma ya da söylev ihtimalinin bulunduğu yerlerde bulunmaktan kaçınırlar. Mahçup olma korkusu ile halka açık bir şekilde yüksek sesle okurken kendilerini kötü hissedebilirler.

Yetişkinlerde disleksi nasıl anlaşılır?

Okuma ve yazma ile ilgili sorunlara bakın: Uzun zamandır disleksi ile yaşayan yetişkinler çocukların yaşadığı problemlerin aynısıyla mücadele ederler. Yetişkinler arasındaki yaygın okuma ve yazma sorunları; Yavaş ve hata yaparak okumak. Yanlış hecelemek. Dislektikler aynı sözcüğü yazının tek bir bölümünde değişik şekillderde hecelerler. Eksik kelime haznesi. Planlama ve organizasyonda güçlük, bilgi verme ve özetlemede problem yaşama. Kuvvetsiz akıl becerileri ve okuduktan sonra bilgiyi aklında kalma sorunu.

Bir Takım becerilerin ortalamadan daha gelişmiş olup olmadığına bakın: Dislektikler okuma zorluğu çekseler de bu zeka eksikliği göstergesi değildir. Gerçekten dislektikler “becerili insanlardır” ve başkalarını okumakta sezgileri son derece yüksek ve etkilidir. Mekana ait düşüne becerileri son derece güçlüdür ve bu tür beceriler gerektiren mühendislik ve mimarlık gibi alanlarda çalışabilirler.

Korkunç sonuçlara yol açabilir: Yukarıdaki belirtilerden herhangi biri nedeniyle çocuğunuzda disleksi olduğunu düşünüyorsanız çocuğunuzun öğretmeni ve doktoru ile konuşun. Erken tanı, dislektik çocuğun öğrenme soruları ile başa çıkmasına yardımcı olmak için önemlidir. Dislektik çocukların karşılanmayan ihtiyaçları ileriki yaşamlarında korkunç sonuçlara yol açabilir. Mesela lise öğrencilerinin dörtte biri lise eğitimini yarıda bırakmaktadır.

Dirim Yaşam Akademisi Başkanı Nuran Dirim Ayral:

“Bu çocuklar herkes dek akıllıdır, yalnızca beyinleri bambaşka çalışır”

Disleksi öğrenme güçlüğünün sadece bir tipidir. Öğrenme güçlüğü olan çocukların yüzde 80’i disleksi olduğu için genelde öğrenme bozukluklarının hepsine halk aralarında ve medyada disleksi denmeye başlanmıştır. Özgül öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekası normal ya da normalin üzerinde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlayış, kendini açıklama etme, okuma-yazma ya da matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük galibiyet göstermesidir.

Disleksi beynin çalışma biçimi ile ilgili bir sorundur ve ilk önce okuma zorluğu ile karakterize edilen bir öğrenme bozukluğudur. Disleksinin düşük zekayla ilgisi yoktur. Her ne değin disleksi yaşam boyu süren bir durum olsa da tanı konulduktan sonradan çare için herhangi bir ilaç kullanılmaz, yanlız eğitimle tedavi edilebilir veya hafifletilebilir. Disleksi olan bazı çocuklar öğretmenleri ve aileleri kadar farkedilmedikleri vakit pervasız veya konsantrasyon güçlüğü yaşamış çocuk olarak adlandırılırlar. Disleksi akıl ya da motivasyon ile ilgili bir sorun değildir. Bu çocuklar cümbür cemaat değin akıllıdır. Sadece beyinleri öbür çalışır. Bu fark, bilgileri almayı ve işlemeyi etkiler. Ülkemizde öğrenme güçlüğü çok haberdar olunan bir alan değildir. 2017 yılından itibaren televizyonlarda gösterilmeye başlayan halk spotu yayınlarıyla ahali tarafından duyulmaya başlanıp alaka gösterilmeye başlanmıştır.

,

Birçok çocuk için disleksi okula başladıklarında ve akademik beceriler kazanmakta başarısız olduklarında göze çarpar. Yani çocukların ilkokula başladıkları birincil aylar fazla önemlidir. Akademik belirtiler farkedilince süre kaybetmeden çocuğu bir uzmana götürmesi için aile öğretmen göre yönlendirilmedilir. Özellikle ilkokul birinci sınıf okutan öğretmenlere bu konuda fazla mesuliyet düşmektedir. Öğretmenlerin öğrenme bozukluğu hakkında veri sahibi olması ve yönlendirmesi yaşamsal önem taşımaktadır. Çünkü öğrenme bozukluğu olan bir çocukta eğitim ne değin erken başlarsa böylece ilerleme kaydedilir.