Beyni sağlıklı ve genç tutabilmenin 7 yolu

Beyni sağlıklı ve genç tutabilmenin dağıtılmış yolları vardır. Peki, bu konuda neler yapabiliriz? İşte beyninizi sağlıklı ve genç tutmanızı sağlayacak 7 önerge…

Egzersiz

Beyin sağlığı beden sağlığı ile birlikte gider. Hayatları baştan başa düzenli spor yapan insanların 70-80’li yaşlarda daha berrak bir beyne sahip oldukları bilinmektedir. Bu olumlu tesir nasıl olur? Akciğerler daha sağlıklıdır, diyabet, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve felç gibi beyni negatif etkileyen hastalıklar daha az görülür. Uyku düzenini sağlar, kendine güveni arttırır. Keza beyin hücrelerinin korunmasında etkili olan “nörotrofin” adlı madde daha fazla salgılanmaktadır.

Ne dek alıştırma ?

Alıştırma ağır yok lakin düzenli olmalı. Her gün yarım saat yürümek, olanak varsa evde çalışma gerçekleştirmek, bahçe ile uğraşmak, yüzmek gibi. Zaman sorunu varsa günlük aktiviteler içinde maddi aktivite sağlanmalı. Mesela yürüme mesafelerinde otomobil kullanmamak, uzakta yere park etmek, asansör yerine merdiven uygulamak…

Fikir egzersizleri

Yaşlı kişilerde sağlıklı bir beynin en önemli destekleyicilerinden birinin eğitim düzeyi olduğu gösterilmiştir. Yaşam boyu beyni etkin tutmanın, zihinsel gerilemeyi azalttığı gösterilmiştir. Bu nesil aktiviteler dinç beyin hücrelerinin gelişimini ve hücrelerin birbiriyle iletişimini arttırarak, hasara karşısında bir yedekleme sistemi geliştirmektedir.

Ne cins çalışma ?

Düzenli ve sık yapılabilecek, sıkmayacak ve yeni bilgileri öğrenmeyi içeren, sürekli benzer şeyleri tekrarlamaya dayanmayan aktiviteler olmalı. Mesela kitap okuma,bir konuyu tartışarak hafıza yürütme, hafıza oyunları, kağıt oyunları, bulmaca, sudoku çözme gibi evde yapılabilecek aktiviteler. Ihtimal varsa yeni bir dil ya da müzik aleti çalmayı öğrenme, yeni hobiler edinme, değişik gruplara katılarak yolculuk veya sohbet. Son incelemeler, manâsız zamanı değerleme faaliyetleri içinde, zihinsel, fiziksel ve sosyal aktivitelerin birlikte olmasının en etkin yol olduğunu göstermektedir.

Dinç besin

Meyve ve sebze, dinç yağlardan (balık, zeytinyağı, ceviz, badem gibi ) ve tam tahıldan zengin perhiz; damar yapısını dinç ve temiz tutarak beyni farklı hasarlanmalardan korumaktadır. Yapılan bir çalışmada Akdeniz usulü beslenmeye tartma verenlerin MR larında beyin dokusunun daha iyi korunduğu gösterilmiştir.

İyi bir gece uykusu

Belleğe atılan bilgilerin yerleşmesi ve bütünleşmesi için iyi bir gece uykusu şarttır. Araştırmalar 6-8 saat arası gece uykusunun ideal olduğunu göstermiştir. Lakin uyku kalitesi de en düşük süre değin önemlidir.

İyi bir uyku için neler yapmalı ?

Belli saatlerde yatıp kalkmayı sağlamaya niyetlenmek, gün içinde olabildiğince uyumamak, yatmaya yakın egzersiz yapmamak,öğleden daha sonra itibaren kafein (kahve, çay)gibi uyarıcılardan uzaktan durmak, olabildiğince uyku ilaçlarından uzak durmak.

Sigara

Araştırmalar, sigara içenlerin yüzleri ve isimleri içmeyenler dek iyi hatırlamadığını göstermiştir. Sigara dosdoğru belleği mi etkiliyor yahut, beyin sağlığını negatif etkileyen (akciğer hastalıkları, yüksek tansiyon, felç gibi) hastalıklar nedeniyle mi bilinmiyor.

Vitaminler

Uzun yıllar, Vitamin C,E ve betakaroten gibi anti-oksidanlanların (bağımsızlık radikal adı verilir ve sağlıklı hücrelere zarar veren bir takım maddeleri değil ederler)beynin sağlıklı kalmasına yardımcı oldukları ve belleği güçlendirdikleri düşünüldü. Son bulgular ise çelişkili. Anti-oksidanların yaşa alt unutkanlığa olumlu etkisinin olabileceği oysa Alzheimer hastalığı üzerine etkisinin olmadığı düşünülmektedir. bu nedenle eğer altta yatan başka bir rahatsızlık ve ilaç kullanımı yahut (kanamaya aşinalık ve karaciğer hastalığı gibi…) bu vitaminlerin kullanımı düşünülebilir.

Stresin etkisi

Bilim insanları uzun süreli stresin beyin üzerinde kalıcı etkisinin olduğunu ve fonksiyon kaybı yaptığını buldular.İnsan beyninde vücudun strese nasıl yanıt vereceğini belirleyen bir bölüm vardır.Mesela bu birim gövde için stresli bir koşul saptarsa, kortisol ( kortizon öncüsü)salgılanarak karoser “savaş veya kaç” cevabına hazırlanmış ayla getirilir. Uzun süreli gerginlik ve kortizol salınımı,nefret merkezi (amygdala) ile öğrenme- bellek merkezi (hipokampus) arasında fakat bağlantıyı adi dışı arttırarak, bellek ve öğrenmeyi olumsuz etkiler,hem,beynin ön bölümünde (prefrontal korteks – konsantrasyon, karar verme, yargılama, niçin-netice ilişkisini kurabilme, sosyal davranışlardan sorumluluk sahibi bölge) küçülmeye niçin olur.