Faydası olduğu kadar zararı da var

Kış aylarını yaşamaya başladık. Sebzeler bol, balıklar taptaze; sıcak bir kâse çorba dünyalara değerinde fakat tümü dinç mı? Hepsi sizin için yardımcı mı? Diyetisyen Emre Uzun, kış aylarında sofralarımızdan eksik olmayan besinleri ve bunlara dair bazı sakıncaları anlattı.

Balık

Şüphesiz kış aylarının vazgeçilmezlerinden biri… Av yasağı bitsin diye aylarca bekledikten sonra parıl parıl tezgâhlarda boy gösterdiği anda içimizin açıldığı bir hakiki. Ama Diyetisyen Emre Uzun’un balığa dair anlatacakları var:

“Balık ilk olarak almak üzere deniz ürünlerinde yer alan protein, çok sayıda vitamin ve mineral, Omega 3 yağ asitleri öteki besinlere nazaran epeyce yüksek seviyededir. Fakat bir takım dip balıklarında sıklıkla karşılaştığımız yüksek cıva seviyesine dikkatli olmak gerekiyor. Cıva, insan vücuduna girdiği andan itibaren hasar bırakmaya başlayan bir ağır metal. Beyin ve beyin hücrelerinde bıraktığı hasarlar sonucunda Alzheimer, epilepsi, Parkinson ve kronik olarak dermansızlık sendromuna rastlanıyor. Cıva keza merkezi asap sistemine ve beyin fonksiyonlarına önemli zarar da verebiliyor.

Cıva seviyesinin yüksekliği ile ilgili kolay bir ipucu da verelim: Bir balık ne kadar büyükse o kadar uzun vakit yaşayan ve benzer oranda fazla cıva barındırıyor demektir. İkinci tüyo ise bir balığın dip balığı olup olmadığı… Örneğin levrek, kefal, lüfer, barbunya ve kalkan dip balıkları olduğu için bunlarda cıva, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller yeralma riski artı. Denizlerin 100 metrelik üstteki kısmında yaşayan yüzey balıklarıyla ilgili içiniz kuytu olsun. Bunları da ançuez, istavrit, uskumru, palamut, ton, yayınlama, morina, iri mezgit olarak sıralayabiliriz. Karidesi de iç huzuruyla tüketebilirsiniz.”

Kremalı çorba

Kış aylarında görüntüsüyle bile içimizi ısıtan çorbalar, bununla birlikte son derece yararlı. Çünkü hepsi de sebzelerin, tahılların, baharatların tavuk ve et suyunun damıtılmış hali gibi.

Beslenme Uzmanı Emre Uzun, bizleri çorbaya değil fakat kremalı çorbalara karşısında uyardı: “Bilhassa hazırlanmış kremalı çorbalara aleyhinde dikkatli olmak gerek. Çünkü bu kremalar, içerdikleri maddeler yüzünden daha çok hasar veriyor. Örneğin hazır kremalarda yüksek miktarda dolu yağ asidi taşıyan, bu yüzden de akciğer, yürek ve damar hastalıklarına yol açan palm yağı kullanılıyor. Aynı şekilde dekstroz şurubu da vücudun şeker dengesini bozup hormonal sistemimize zarar veriyor.”

Peki, ne yapacağız. Emre Uzun, “Kendi kremamızı evde yapacağız!” dedi.

Evde krema tarifi

1 su bardağı pastorize sütü yarım nehir bardağı elenmiş unu ve bir miktar tuzu vahşi alıp karıştırın ve koyulaşana dek çırpın. Karışım istenen kıvama gelince mikrodalga fırında 3-4 dakika dek pişirin. Kremanız kullanıma hazırlanmış!

İsterseniz yemeklerde isterseniz de makarnalar için benzer karışımı kullanabilirsiniz. Önemli olan şu: Kremada doğal malzemeler kullanıldığı için ihtiyacınız olduğu dek hazırlayın ve aynı gün tüketin!

Hibiskus

Ülkemizde hibiskus çayı sıcak olarak demlenip ılık olarak tüketilen, oldukça yardımcı bir bitki çayı. Yüksek C vitamini içeriğiyle bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve kolesterole iyi geldiği de biliniyor. Beslenme Uzmanı Emre Uzun’un itirazı ise hamilelikte hibiskus çayı içmekle ilgili: “Düşüğe yol açabilen etken maddeler içermesi nedeniyle gebelik boyunca hiçbir şekilde hibiskus çayı içilmemesi gerekiyor! Benzer şekilde emzirme döneminde olan annelerin sütünde bulunan etmen maddeler, bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş bebeklere geçtiği için emziren annelerin de hibiskus çayı içmemesi gerek. Üçüncü olarak hibiskus çayındaki maddeler uyumlu olarak kan basıncı hapları kullanan hastalar için de sakıncalı. Hibiskus çayı ile kan basıncı haplarının ters etkileşim oluşturması halinde hasta tehlike altına girer. bu nedenle sürekli hap kullanan hastaların da hibiskus çayı içmemesi gerekir” diyerek uyardı.

Sıcak çikolata

Çocuklar kış aylarında sıcak çikolataya bayılır. Yetişkinler de öyle… Diyetisyen Emre Uzun ise sıcak çikolatayı bambaşka bir şekilde ele aldı: “Sıcak çikolatanın bazı türlerindeki yağ ve şeker oranları epeyce yüksek. Bu da katı yağ ve şekeri yüksek kalori halinde yudum yudum bünyenize alacaksınız aramak. Bunun da obezite, diş problemleri gibi çoğu sıhhat sorununa zemin oluşturduğunu unutmamak gerek.” O zaman hiç sıcak çikolata içmemek mi gerekiyor? Emre Uzun, “Elbette sıcak çikolata içelim fakat hazırlanmış olanları raflarda bırakıp, evde kendimiz hazırlayalım” diyerek nefis bir tanımlama de verdi:

Sıcak çikolata tarifi

Şeker içermeyen kakao tozlarında alın. Bir bardağın içine bir tatlı kaşığı kakao tozu koyun. Üstüne de yağsız sıcak süt ilave edin. Son olarak 2 minik parça (10 mg) bitter çikolatayı bardağa ekleyin ve karıştırın. Sütün sıcaklığı tercihe emrindeki fakat bitter çikolata parçalarını eritmesi lüzum… Arzu ederseniz, sıcak çikolatanızın üstüne fındık veya badem parçaları da serpebilirsiniz.

Şerbetli tatlılar

Beslenme Uzmanı Emre Uzun’un, Türk mutfağının klasiği olan şerbetli tatlılarla ilgili de uyarıları var: “Şerbetli tatlıların çok tüketilmesi, vücudumuzda aşırı şeker yüklenmesine niçin olur. Bu cins tatlılarda üzüm şekeri şurubuna da yer verilebiliyor oysa glikoz şurubu, kanser hücrelerini besleyebilme özelliğine sahip. Bir De vücutta yağ depolanmasına da neden olabiliyorlar. Sonuçta bağışıklık sistemini zayıflatıp multiple skleroz, astım ve böbrekte taş oluşumuna yol açabiliyorlar. Şerbetli tatlıların lezzeti öbür ama sağlığımız için fırınlanmış meyveleri tercih etsek daha iyi.” Emre Uzun, fırınlanmış meyvelerin avantajlarını da şöyle anlattı: “Örneğin 1 porsiyon, yani takriben 225 gram fırınlanmış elma sadece 84, 150 gram ayva da 62 kaloridir. Sağlıklıdır.”

Fırınlanmış meyve tarifi

Meyveleri yıkayıp doğrayın. 200 dereye ayarlanan fırında 20 dakika pişirin. Açlık ederseniz üstüne tarçın da ilave edebilirsiniz.