Grip aşısı olmalı mı olmamalı mı

Sonbaharın son günlerinin yaklaşmasıyla birlikte “grip aşısı” tartışması her yerde başladı. Kimileri Ekim sonuna kadar mutlaka yapılmalı derken, kimi uzmanlar ise yardımcı olmadığı düşüncesinde. Peki, grip aşısını aslında olmalı mıyız? Önümüzdeki yıl hangi grip salgınlarıyla savaşacağız? Medical Park Fatih Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. M. Genco Erdem, grip aşısıyla ilgili merak edilen bütün soruların yanıtlarını verdi.

Yrd. Doç. Dr. Erdem, “Sonbahar geldi çattı; grip aşısı tartışmaları alevlendi. Her sene olduğu gibi bu yıl da “Grip aşısı olmayın!” diyen meslektaşlarımı şaşkınlıkla izliyorum. Grip, nam-ı diğer influenza, influenza virüsünün sorumluluk sahibi olduğu ciddi bir hastalıktır. İnfluenza tiplerinden A ve B bizim bildiğimiz gribin sorumlularıdır. İnfluenza A virüsü, meşhur domuz gribi (H1N1, H1N2, H3N1, H3N2 ve H2N3) ve kuş gribi (H5N1 ve H7N9) tiplerini barındırır; Dünya’daki bütün ünlü grip salgınlarından sorumludur. İnfluenza B virüsü ise genellikle genç erişkinlerde ve çocuklarda rahatsızlık yapar” diy ekonuştu.

Tarihteki unutulmaz grip salgınları

Grip çağlar boyunc insanoğlunun baş belası olmuştur…

– 1889-1990 yıllarında görülen Rus Gribi (H3N8/H2N2), 1 milyon insanı öldürdü.

– 1918-1920 yılları arasında görülen İspanyol gribi (H1N1), 20 – 100 milyon insanı öldürdü.

– 1957-1958 yılları aralarında görülen Asya gribi (H2N2), 1 – 1,5 milyon insanı öldürdü.

– 1968-1969 yıllarında görülen Hong-Kong Gribi (H3N2), takriben 1 milyon insanı öldürdü.

– 2009 yılında görülen H1N1 kaynaklı Domuz Gribi Salgını 100 bin ila 400 bin arasında insanın ölümünden sorumluluk sahibi oldu.

6 aydan büyük herkes için aşı

Gripten korunmanın birincil ve en kayda değer basamağı, 6 aylıktan büyük olan (ve aşı olmasına engel bir sıhhat olmayan) herkesin grip aşısı olmasıdır.

Bilhassa aşı olması önerilen kişiler:

– 6-59 aylık çocuklar

– 50 yaşın üstündeki yetişkinler

– KOAH ve astım hastaları

– Şeker hastaları

– Yürek hastaları

– Böbrek, karaciğer ya da kan hastalığı olan kişiler

– Felç geçirmiş kişiler

– Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kemoterapi alanlar, steroid kullananlar veya HIV ile enfekte hastalar)

– Grip mevsiminde gebe kalanlar ya da gebe kalacaklar

– Bakım evi sakinleri

– İleri derecede obez olan kişiler (VKİ 40’tan büyük olanlar)

– Risk altındakilerin bakıcıları ve bağlantı ettikleri kişiler

– Sıhhat personeli

– 5 yaşın altındaki çocukların aileleri ve bakıcıları

– Bu listede yer alan yüksek tehlikeli kategorilerden birinde olan kişilerle aynı evde yaşamış kişiler

Geçtiğimiz yıllarda grip sebebiyle hastaneye yatırılan yetişkin hastaların yüzde 80’i astım, KOAH, şeker hastalığı veya kronik kalp hastasıdır; çocuk hastaların ise yüzde 50’si aynı kronik rahatsızlıklardan muzdariptir.

Grip aşısının etkisini ne belirler

Grip aşısının bir kişiyi gripten koruyup korumayacağını belirleyen iki etmen vardır. Bunlardan birincisi, aşılanan kişinin yaşı ve afiyet gibi kendine has özellikleridir. İkincisi ise aşıda bulunan (grip sezonunda etkili olacağı varsayım edilen) virüs tipleri ile toplumda grip mevsiminde etkin olarak rahatsızlık yapan virüs tiplerinin uyuşmasıdır.

Dünya Sağlık Durumu Örgütü her sene gelecek grip sezonunda etkili olması beklenen 3 (dörtlü aşı için 4) grip virüsü tipini aşıya konulmak üzere belirler. 2017 – 2018 sezonunda etkili olması beklenen grip virüsleri şunlardır:

– İnfluenza A (H1N1)

– İnfluenza A (H3N2),

– İnfluenza B/Brisbane/60/2008’dir.

2014-2015 yılında aşıya konulmak üzere seçilen virüs tiplerinin, aktüel rahatsızlık yapan tiplerle çok fena bir eşleşmesi sebebiyle grip aşısı için olumsuz bir şan yaratsa da halen gripten korunmada en önemli metot, grip aşısı olmaktır.

Grip aşısının faydaları

Elimizdeki güncel verilere bakarsak, grip aşısının faydaları şunlardır:

– Grip aşılaması, grip olsanız zeka hastalığı hafif geçirmenizi; grip nedeniyle hastaneye yatırılmışsanız hastanede daha kısa vakit kalmanızı sağlar. 2017 yılında yapılan bir çalışmada bu net olarak gösterilmiştir.

– 2014 yılında yapılan bir egzersiz, grip aşısının 2010-2012 yılları arasında çocuklarda griple ilişkili yoğun bakım ünitesine yatma riskini yüzde 74 oranında azalttığını gösterdi.

– 2016 yılında yapılan bir başka alıştırma ise grip aşısı olan 50 yaşından ihtiyar kişilerin, grip nedeniyle hastaneye yatma riskini yüzde 57 oranında azalttığını gösterdi.

– Aşılama kalp hastalığı olan hastalarda yürek krizlerinin daha düşük oranlarda oluşmasına neden oldu.

– Aşılamanın hastaneye yatış oranlarını şeker hastalarında yüzde 79 oranında ve KOAH hastalarında yüzde 52 oranında azalttığı gösterilmiştir.

– Gebe kadınlarda yapılan bir başka egzersiz, aşılamanın gebelerde grip ile ilişkili akut solunum you enfeksiyonu riskini yüzde 50 oranında azalttığını gösterdi.

– Aşı yaptırmakla çevrenizdeki insanları da korumuş olursunuz.

– Aşılama, gebeleri ve emziren anneleri gripten korur. Aşılanan annenin bebeği, 4 aylık olana kadar gripten korunmaya devam eder.

Aşı olmayın diyenlerin gerekçesi ne

“Grip aşısı olmayın!” diyenlerin, bu iddialarını dayandırdıkları nokta, 2014-2015 yılı için seçilen aşının etkinliğinin yüzde 20’den eksik olmasıdır. Oysaki 2014-2015 yılında seçilen aşı, o seneki virüsün umulmayan antijen değişimi sebebiyle iyi bir eşleşme yakalayamamasına rağmen; bu durumda deha aşı yaptıranlar, grip hastalığına yakalandıklarında hastalığı daha hafif geçirmiştir.

Bütün bu veriler göz önüne alındığında, grip aşısı olmanın çok daha akıllıca olduğunu söyleyebiliriz. Dünyada hiçbir hap veya aşı, bir hastalıktan korunmayı yüzde 100 garanti edemez; hal böyleyken grip aşısının mucizeler yarattığını da kimse iddia edemez; gerçi yüzde 50 koruyuculuğu olan bir aşı, hiç korunmamaktan iyidir.

Grip aşısının olası ast etkileri ise aşı yerinde sızı, kızarıklık ve şişlik; baş ağrısı, hafif ateş, bulantı ve kas ağrılarıdır. Bütün bu emrindeki etkiler iki günden eksik sürede kaybolur. Eski bilgilerimizin tersine (2016 yılından bu yanlamasına) yumurta alerjisi olanlar da bir sağlık durumu kurumunda, tercihen hekim gözetiminde aşı yaptırabilir.

Antibiyotik yararlı mı

Grip hastalarının antibiyotik kullanmalarının hiçbir faydası yoktur. Gribe özgü anti-viral ilaçlar mevcuttur ve bu ilaçların en etkin olduğu vakit hastalığın ilk iki günüdür. bununla beraber hastaneye yatırılan hastalarda daha geç de olsa bu ilaçların kullanımı hastalığın süresini kısaltabilir veya şikâyetleri hafifletebilir. Antiviral hap kullanımının bir avantajı da zatürre gibi gribin neden olabileceği ağır tabloları önleyebilmesidir. Bu özellikle şeker hastalığı ya da KOAH gibi kronik hastalıkları olan kişiler için önemlidir.