Alzheimer ile ilgili içten aşina yanlışlar

65 yaşından itibaren Alzheimer görülme sıklığı yüzde 10 olurken, bu oran 85 yaş üzerinde yüzde 50’lere ulaşıyor. Günümüzde insanların ömrünün gitgide artarak uzaması bu hastalıkla daha çok karşılaşılmasına neden oluyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, Alzheimer’ın bunama (demans) sebeplerinden sadece bir adam başına olduğunu belirtirken, toplumda bu hastalığa aleyhinde içten aşina çoğu hatalı olduğunu, hastalığa yönelik bilinçlenmenin ise engebeli süreci hafifleteceğini vurguluyor. Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü dahilinde yaptığı açıklamada Alzheimer’ın önlenip önlenemeyeceğine yönelik bilgiler verdi, toplumda Alzheimer ile ilgili içten aşina yanlışları anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Unutuyorum… Yazık! Alzheimer hastası oldum… Hatalı!

AÇIKÇASI: ara sıra isim veya eşyaların yerini unutmak ya da randevu kaçırmak, sonradan yâd etmek şartıyla hepimizin başına gelebiliyor. Alzheimer hastalarında ise sonra hatırlama kısmı gerçekleşmezken, amnezi ilerleyici ve günlük yaşantıyı etkileyecek düzeyde oluyor. Unutkanlığın yanı sıra şahsiyet değişikliği, problem çözme becerisinde deformasyon, daha önce kazanılmış becerilerin kaybı gibi bulgular da görülebiliyor.

Bunama = Alzheimer hastalığı! YANLIŞ!

AÇIKÇASI: Demans yani bunamanın onlarca bambaşka sebebi var. Alzheimer hastalığı sadece en sık görülen demans olma özelliğini taşıyor. Alzheimer hastalığı açık havada Parkinson hastalığı vb. diğer hastalıklar, vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar, enfeksiyonlar veya kanser türleri de bunamaya sebep olabiliyor. Her hastalığın tedavisi ayrı olduğu için de her hastada ayırıcı tanının dikkatle yapılması gerekiyor.

Alzheimer hastalığı yaşlanmanın doğal sonucudur! YANLIŞ!

DOĞRUSU: Alzheimer hastalığı yüzde 90 oranında ileri yaşta ortaya çıkıyor. 65 yaşından itibaren görülme sıklığı yüzde 10 iken, bu oran 85 yaş üzerinde yüzde 50’lere ulaşıyor. Aslında yaşın ilerlemesi ile herkeste birlikte öğrenme kapasitesinde azalma ve hafif hafıza kaybı olabiliyor. Fakat bu amnezi hiçbir zaman jurnal yaşantıyı etkileyecek şekilde ilerlemezken, Alzheimer hastalarında ise günlük yaşantıyı etkileyen, hemen hemen aralıksız ve ilerleyici bir bellek yitimi görülüyor.

‘Annem Alzheimer hastası, ben de olacağım!’ YANLIŞ!

DOĞRUSU: Alzheimer olgularının yüzde 5’inden daha azı kesinkes kalıtımsal bir geçiş gösteriyor. Bu olgularda bulgular genelde erken yaşlarda, 40-50 yaş civarında başlıyor. Yüzde 95 oranındaki olguda ise genlerin etkisi yine görülmekle birlikte daha azalıyor. Mesela; anne, baba ya da kardeşinizde Alzheimer hastalığı 65 yaşından daha sonra başlamışsa riskiniz, ailesinde Alzheimer hastası olmayan birinden takriben 3 kat daha yüksek oluyor.

Takviye ürünler Alzheimer hastalığını önleyebilir! YANLIŞ!

AÇIK KONUŞMAK GEREKIRSE: Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya “Vitamin E, B, C, ginkgo biloba, folat ve selenyum gibi destek ürünlerin Alzheimer hastalığını önlediğine yönelik herhangi bir bilimsel kanıt yoktur” diyor.

Alzheimer hastalığı bir kan testi ile anlaşılabilir! YANLIŞ!

AÇIK KONUŞMAK GEREKIRSE: Ara Sıra nadir görülen erken yaşta başlayan ailevi Alzheimer hastalarında kan tetkiki ile kalıtımsal tahlil sonucunda kesin tanı konulabiliyor. Bu hastalarda artı gen saptanması ileride Alzheimer hastalığı gelişeceği anlamına geliyor. Nadir görülen erken başlangıçlı kalıtımsal geçişli olgular dışarıda, Alzheimer hastalığının kesin tanısı ancak beyin dokusunun mikroskop altında patolojik olarak incelenmesi sonucunda konulabiliyor.

Alzheimer hastaları sinirli olur ve rahatlatıcı ilaç gerekir! YANLIŞ!

AÇIK KONUŞMAK GEREKIRSE: Onlar odada yokmuş gibi davranılması, süratli ve karışık cümlelerle konuşulması, karar verme yetileri azalmışken yiyecek ve giyecek için fazla seçenek sunulması kafa karışıklığı yaşamalarına sebep olabiliyor. Bir Takım hastalarda sık görülen öfkenin aşağıda çoğunlukla ifade edilemeyen bir sorun yatıyor. Alzheimer hastasıyla konuşurken, yakınında olun ve göz teması kurun, kolay kelimelerden oluşan kısa cümleler kurun, yatıştırıcı sakin bir ses tonuyla konuşun, karoser diline uyarı edin. Hem onlar için kolay giyilecek kıyafet, ayakkabı ve kolay yenebilecek yiyecekler seçin. Bu davranışlar onları rahatlatacaktır.

Alzheimer Hastalığı Önlenebilir. KISMEN YANLIŞ!

AÇIKÇASI: Yapılan büyük gruplu araştırmalar; bulmaca çözen, dama oynayan, zihinsel olarak faal kalan (yeni dil öğrenme, müzik aleti çalmayı öğrenme), sosyal olarak faal olan (konser ve müze vb. etkinlikler), ahenkli alıştırma yapan, diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıklarını kontrol altına alan ve meyve ile sebzeden varlıklı Akdeniz diyeti ile beslenen kişilerde Alzheimer oranının istatistiksel olarak daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Ama tek tek birey bazında bu aktivitelerin yararı konusunda yeterli data bulunmuyor. Genel karoser sağlığı için faydalı olan şeylerin, beyin sağlığı için faydalı olduğunu akılda tutacak şekilde bir hayat tarzının erken yaştan itibaren edinilmesi kayda değer.

Alzheimer hastalığında tedaviye erken başlanması fazla kayda değer. KISMEN YANLIŞ!

AÇIKÇASI: Alzheimer hastalığını deva olan ya da ilerleyişini durduran bir ilaç halen mevcut yok. İlk bulgular genelde beyindeki değişikliklerden 20-30 sene daha sonra ortaya çıkıyor. Tedavide kullanılan ilaçlar, beyin hücrelerinin birbiri ile iletişimini kolaylaştırmaya yönelik olup, belirlenmiş sayıda hastada, hastalığın ilerleyişini kısa zaman için yavaşlatıyor. Bu ilaçların beyindeki patoloji ya da hastalık süreci üzerine etkisi olmadığı için tedaviye erken veya geç başlanması ile hastalığın uzun süreli seyrinde de değişim gözlenmiyor. Ama tanının netleştirilmesi, farklı tedaviler gerektiren hastalıkların ayırt edilebilmesi ve hayat kalitesini arttırmaya karşın ayrı tedaviler uygulanabilmesi için şikayetler ayrım edildiğinde hekime başvurulmalı.

Alzheimer hastaları etraflarında ne olup bittiğini anlayamaz, bizi tanımadığı için yanına olup olmamamız veya zaten unutacağı için ziyarete gidip gitmememiz fazla farketmez. YANLIŞ!

DOĞRUSU: Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya “Alzheimer hastaları kişileri, tarihleri, olayları, az önce yedikleri yemeği hatırlamayabilir, ancak bu geçmişlerini unuttukları ve etraflarında olanları hissetmedikleri anlamına gelmez. İfade sorunları olması sebebiyle duygularını ifade edemeseler de farkındalıkları genelde göründüğünden fazla daha fazladır. Bazen bir birey, bir yer, bir ses ya da görüntü hissi fikir üzerinden olumlu-olumsuz dışarıdan ayrım edilemeyen yoğun duygulara yol açabilir. Sabırla; bazen konuşarak, ara sıra dokunarak, elini tutarak, ara sıra sevdikleri müzikleri dinleterek onlara ulaşabilirsiniz” diyor.