Astım krizinin tetikleyicisi: Hava kirliliği

Toz, duman, koku alerjenler gibi çok çeşitli uyaranlar ile temas sonrası öksürük, nefes darlığı ve göğüste zorlama duygusal gibi yakınmalar ortaya çıkar. Lekeli hava, sanayileşme, kedi köpek beslenen evlerin sayısındaki çoğaltma ve havadaki nem oranının yüksekliği astım hastalığı için tetikleyici rol oynuyor. Astım, tedavi ve yoklama altına alınmadığı takdirde önemli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Astım, hava yollarının daralması ile kendini belirten ve ataklar (krizler) halinde gelen bir hastalıktır. Okan Üniversitesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melahat Bekir Külah, astım hastalığı hakkında dürüst bilinen yanlışları açıkladı.

Hatalı: Astım bulaşıcı bir hastalıktır

Astımın ortaya çıkmasında bazı kalıtımsal (kişisel) ve çevresel risk faktörleri niçin olmaktadır. Kalıtım (genetik inşa, irsiyet), cinsiyet ve şişmanlık gibi bireyin kendisine ve ailesine ait faktörlerdir. Çevremizde bulunan ve sık karşılaştığımız bir takım etkenler, kalıtımsal olarak meyilli olan kişilerde astımın ortaya çıkmasında ve hastalığın ağırlığı üzerinde manâlı rol oynarlar. Bu yüzden bir enfeksiyon durumu laf konusu olmadığından astım hastalığının bir kişiden diğer bir kişiye bulaşması laf konusu değildir.

Hatalı: Astım tedavisinde kullanılan spreyler alışkanlık yapar

Astımın tedavisinde genelde inhaler dediğimiz nefes açıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Astımda sprey ya da kuru toz şeklinde ilaçların kullanılmasının bağımlılık yapması söz konusu değildir. Sprey/kuru toz uygulayıcıları kullanıldığında, hap maksat bölgeye vücutta dolaşmadan, doğrudan ulaşmaktadır. Bu yolla hap verilmesinin bağımlılık yapması söz konusu değildir. Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar akciğerlere hasar vermez. Bu nesil ilaçlar Uzun araştırmalar sonucu geliştirilmiş hekim göre olası yarar ve zararı göz önüne alınarak hastaya verilmektedir.

Hatalı: Astım ilaçlarındaki kortizon, çok zararlıdır, çok bağlı etkisi vardır

Astımlı hastalara kortizon hastalığın alevlendiği ya da kriz durumlarında, ağızdan veya enjeksiyon yoluyla verilir. Kana derhal hiç karışmayan sprey şeklindeki kortizonun ise adeta hiç yan etkisi yoktur. Bir Takım hastalarda sprey şeklindeki kortizon kullanımına bağlı ses kısıklığı veya kuru öksürük gibi şikâyetler olabilir. Bu cins şikâyetler spreyi kullandıktan sonra ağzın çalkalanmasıyla önlenebilir.

Hatalı: Şikâyetlerim düzeldi, bundan böyle ilaç kullanmama gerek değil

Astım şikâyetleri düzelse de ilaçları azaltma veya vazgeçme kararı, katiyen hasta tarafından kendi kendine verilmemelidir. Astım da bronşlardaki daralma her ne dek geri dönüşümlü olsa da, eksik çare bronşlardaki daralmanın kalıcı ışık halkası gelmesine niçin olabilir. Astım ilaçların ne değin zaman ile kullanılması kararı uzmanlara bırakılmalıdır.

Hatalı: Astımlı hastalar spor yapmamalıdır

Doğru tedavi edilen ve denetleme aşağı olan astım, kişinin hayatını etkilemez. Astımlı hasta, doktorunun önerisi doğrultusunda spor yapabilir. Yalnızca, bazı hastalarda spor öncesi nefes açıcı ilaç kullanımı zorunlu olabilir. Bunun yanında, spordan ziyade; mesela çok tozlu bir spor salonu ya da fazla su buharı ile dolu kapalı bir havuz hastanın şikayetlerini başlatabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.

Yanlış: Hamilelikte astım ilaçları bebeğe zararlıdır

Astımlı hastaların yaklaşık üçte birinde hamilelik sırasında astım belirtileri hafifler, üçte birinde değişmez, üçte birinde ise kötüleşir. Sprey şeklindeki ilaçların neredeyse hiç bağlı etkisi yoktur. bu nedenle gebelikte hekim önerisi doğrultusunda güvenle kullanılabilirler. Bebeğe başlıca hasar verecek olan hekimin kontrolü aşağı verilecek olan ilaçlar yok, annenin astıma alt çare edilmemiş sorunlarıdır. bu nedenle, astımlı hastaların gebelik her tarafında hekim kontrolünde olmaları gerekmektedir.