Çikolata kisti hakkında bilmedikleriniz

Adet düzensizliği başta elde etmek üzere birçok etkisi yer alan çikolata kisti için alınabilecek önlemleri anlatan Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Gizem Bektaş, tedavi edilmediği takdirde kısırlığa yol açabileceği konusunda uyarılarda bulundu.

Endometriozis nedir?

Endometriozis, rahim içini döşeyen endometrium tabakasının rahmin dışındaki diğer bir bölgede büyümesi sonucu artan ve sıklıkla ağrılı seyreden bir hastalıktır. Endometriozis en sık olarak yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvis’i örten dokuda görülür. Yumurtalıklarda kist oluşturması sonucu da ”Çikolata Kisti” olarak bilinen Endometrioma formu oluşur. Üreme çağındaki kadınlarda görülme oranı % 0,8 ile 6 arasında değişmektedir ve dünya genelinde 176 milyon kadını etkilemesine rağmen bilinirlik oranı çok düşüktür. Rahatsızlık her yaş grubundaki kadını etkileyebilmektedir.

Endometriozis/ Endometrioma (çikolata kisti) nedenleri nelerdir?

Hastalığın sebebinin ne olduğu tamamiyle bilinmemektedir. Lakin nedene karşın geliştirilen bazı teoriler vardır:

– Genetik faktörler: Hastalık aile içinde aktarılma eğilimindedir ve bazı etnik grupları diğerlerinden daha fazla etkiler. Kişinin ailesinde endometriozis hastalığı olan birisi varsa, bu kişide hastalığın görülme riski bayağı popülasyona kadar daha yüksektir.

– Ters yöne menstrüasyon olması: Adet kanamasıyla birlikte rahmi döşeyen endometrium dokusu vajina aracılığıyla vücuttan atılır. Eğer geriye kanama olursa endometrial doku fallop tüplerinden karın boşluğuna akarak buradaki organlara yerleşip endometriozise neden olur.

– Bağışıklık sistemi ile ilgili bir problem nedeniyle vücudun rahatsızlık ve enfeksiyona karşı doğal savunmasında sorunlar olması endometriozis gelişiminde etken olabilir.

– Kan dolaşımı ya da lenfatik sistem aracılığıyla endometrium hücrelerinin vücudun dağıtılmış yerlerine yayılması ve çeşitli organlara yerleşmesi de endometriozisin yaradılış mekanizmasına dair bir diğer teoridir.

Bu teorilerin hiçbiri endometriozisin niçin oluştuğunu tamamen açıklayamamaktadır ve öbür faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanıyor da olabilir.

Endometriozis/ Endometrioma (çikolata kisti) belirtileri nelerdir?

– Ağrılı adet dönemleri (Dismenore). Pelvik ağrı ve kramplar genel olarak adet kanaması öncesinde başlar ve siklus sürecinde birkaç gün devam eder. Ayrıca bel ve karın ağrısı da olabilir.

– İlişki esnasında sızı. Endometrioziste ilişki esnasında ya da sonrasında sancı görülür.

– Büyük abdest ya da idrara çıkma sırasında sancı. Daha sık olarak adet dönemlerinde belirginleşen dışkılama ya da idrar yapma sırasında sancı şikâyetleri olabilir.

– Aşırı kanama. ara sıra adet dönemlerinde fazla kanama veya dönemler arasında olağandışı kanama görülebilir.

– Kısırlık. Endometriozis genel olarak ilk kez kısırlık sebebiyle tıbbi takviye arayanlarda tanı edilir.

– Diğer belirti ve bulgular. Bilhassa adet dönemlerinde gelişen bitkinlik, ishal, kabızlık, şişlik, bulantı gibi belirtiler görülebilir.

Endometriozis’in kısırlığa yol açma mekanizmaları nelerdir?

– Yumurtalıklarda endometrioma/çikolata kisti formasyonu oluşturmasıyla ayrıca yumurta sayısını ve kalitesini azaltmakta aynı zamanlı olarak da çikolata kisti nedeniyle ameliyat olan kadınlarda cerrahi operasyon sonrası yumurtalık rezervi yani yumurta sayısı azalmaktadır.

– Yani çikolata kisti/endometriomanın kendisinin keza varlığı keza de cerrahi yolla çıkarılması yumurtalık rezervinde azalmaya yol açarak kadının gebe kalma potansiyelini azaltmaktadır.

Keza, endometriozis bayan genital organlarıyla birlikte özellikle barsak tutulumu da olan ve hastalığın evresine göre yayılımı çoğalan bir hastalıktır. Karın içinde oluşturduğu yapışıklıklar sebebiyle sperm ve yumurtanın karşılaşıp döllenmenin gerçekleştiği tüplerde tıkanıklığa yol açarak kısırlığa yol açabilir. Bunlara ilave olarak embriyonun tutunup gebeliğin devam etmesini karşılayan rahim iç dokusunda değişikliklere yol açarak hamile kalma potansiyelini azaltabilmektedir.

Endometriozis Tedavisi Nasıldır?

Endometriozis tedavisi fiilen her hastalıkta olduğu gibi kişiye özeldir. kişiye özel çare ise; kadının hangi şikayetle doktora başvurmasına ve çocuk isteği olup olmamasına kadar planlanmaktadır. Sızı nedeniyle başvuran kadınlarda sancı kesiciler, hormon hapları ya da kist var ise kistin çıkarılması önerilirken, kanama düzensizliği de eşlik eden kadınlarda hormonlu spiraller de tedavide kullanılabilir. Oysa endometriozisli kadınları en çok doktora getiren şikayet çocuk sahibi olamamaktır ve çiftin kapsamlı bir değerlendirilmesinden sonra tedavide çiftin durumuna emrindeki olarak muavin üreme tekniklerinden sıklıkla faydalanılmaktadır. Bekar ve çikolata kisti ameliyatı planlanan veya evli ancak az önce çocuk sahibi olmayı düşünmeyen kadınlarda da ameliyat öncesi yumurtalıkların ameliyatlardan hasar görmesi ihtimaline karşısında yumurta ya da cenin dondurma işlemi yapılmaktadır.

Ayrıca Endometriozis kronik ve karın içinde yaygın bir rahatsızlık olduğundan semptomların azaltılmasında besin düzeni ile ilgili yapılan çalışmalarda bazı detaylara dikkat edilmesinin şikayetlerde azalmaya yol açtığını ve yaşam kalitesini artırdığını ortaya koymuştur.

Peki, Endometriozisde beslenmede nelere dikkat edilmelidir?

– Karbonhidrat taşıyan besinlerden uzak durulmalı,

– Gün içinde bol su tüketilmeli,

– Omega-3 taşıyan somon, alabalık, uskumru gibi yağlı balık; fındık, fıstık gibi sert kabuklu yiyecek tüketimi artırılmalı

– Antioksidan ağırlıklı yiyecekler tüketilmeli; çilek, enginar, ceviz vs.

– Gün içinde bol miktarda domates tüketerek likopen kaynağını vücudunuza alabilirsiniz.

– Selenyum, B6 vitamini taşıyan besinleri beslenmenize mutlaka eklemelisiniz.

– Çikolata, şeker gibi tatlı gıdalardan uzaktan durmalısınız.

– Kırmızı et, operasyon görmüş et ürünleri, hidrolize edilmiş yağlardan uzakta durmalısınız.