Ev yapımı limonata, böbrek taşı oluşumunu önlüyor

Böbrekler vücudumuzun kayda değer organlarından biri… Yeterince değerini biliyor muyuz acaba? Eksik akıcı tüketimi, aşırı tuz beslenme, geveze hap kullanımı, sigara, sağlığa zararlı yiyecekler böbreklerimize hasar veriyor, taş oluşumuna zemin hazırlıyor. Tükettiğimiz gıdaların yanı sıra mevsimlerin de böbrek fonksiyonlarını etkilediğini söyleyen Medical Park Bahçelievler Hastanesi Üroloji Uzmanı Doç Dr. Abdulkadir Tepeler kayda değer bilgiler verdi.

Türkiye’de her 9 kişiden birinde böbrek taşı var. Kendisi birçok zaman küçük olsa da ağrısı ve verdiği zarar büyük oluyor! Doç Dr. Tepeler bilhassa yaz aylarında böbrek taşlarında artma meydana geldiğini belirterek, “Günde 2 litre su içmek gerekir. Serinlemek için, gazlı içeceklerden ve hazırlanmış meyve sularından uzakta durun. Konut yapımı limonata içerek taş oluşumunun önüne geçebilirsiniz” dedi.

Ailede varsa uyarı

Böbrekler su, elektrolit asit ve baz dengesini sağlayıp cisim için zararlı ürünlerin idrarla vücuttan atılmasından sorumlu organlardır. Erişkin bir insanda her iki böbrek dakikada takriben 1.2 litre kanı süzerek günlük 1.5 litre idrar üretir. Yetersiz akıcı tüketimi ile veya yaz aylarında olduğu gibi fazla sıvı kaybıyla böbrek taş hastalığı sıklığı bilhassa artar. Sıcak havalarda terlemeyle ekstra bir istikrarsız kaybı olur. Yeterli değişken alınmadığı süre cisim su düzeyini dengede tutmak için idrar miktarını azaltır. Böylece daha koyu ve konsantre bir idrar atılımı olur. Aslında vücudumuz maruz kaldığı negatif koşullara karşı istemsiz hareket tepkiler ile kendini korumaya çalışır. Ama belli bir noktadan sonra bu koşul bundan böyle vücudumuz için yok edici ya da zararlı tesir gösterir. Böbrek taş hastalığı en sık tanı konulan ürolojik hastalıklardan biri ve acile başvuran hastalarda en sık görülen ürolojik durumdur. Cinsiyet, yaş, beden kitle indeksi, istikrarsız alım alışkanlığı, gıda şekli, yaşanılan alan-mevsim ve ailede böbrek taşı olması manâlı etkenlerdir. Ailesel taş oluşumuna yatkınlığı olan bireyler yerinde beslenmez, tatmin edici akışkan tüketmezler ise böbrek taşı hastalığından felakete uğramış olmaları kaçınılmazdır.

Günde 2 litre su için

Ülkemizde yaklaşık her 9 kişiden birinde böbrek taşı var. Özellikle Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Marmara bölgelerinde yaşayanlarda daha sık gözleniyor. Mevsimsel faktörlerin yanında gıda alışkanlıkları da etkili. Öteki bir sebep ise yaz mevsiminde güneş ışığına daha fazla maruz kalma sonucunda D vitamini sentezinin artmasıdır. Bilimsel incelemeler böbrek taşını yaratıcı idrardaki kalsiyum ve okzalatın, Mayıs-Ekim arasında yılın diğer dönemlerine tarafından önemli oranda arttığını göstermiştir.

Tüketilmesi gereken ideal akıcı miktarı kişiden kişiye değişim gösterebilir. Kişinin bulunduğu şartlar, var olan hastalıkları, mesleği, kilosu, spor yapıp yapmadığı gibi çoğu faktör değişken ihtiyacını etkiler. Yaz aylarında terlemeyle kaybedilen sıvı arz arttığı için tüketilen akışkan miktarı da artırılmalıdır. Dinç bir erişkin günde ortalama 1.5-2 litre civarında idrar çıkarır. Böbrek sağlığı açısından idrar miktarının bu değerin altına düşmemesini isteriz. Dünya Afiyet Örgütü (WHO) erkeklerin 14 (2.5-3 litre), kadınların ise 10 (1.5-2 litre) kadeh su içmesini öğüt eder. Bu değerler kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Mesela sistin denen bir taş tipi olan hastaların günde 3-4 litre değişken tüketmesini isteriz. Böbrek taşı veya böbrek sağlığının esas ilacının su olduğu unutulmamalıdır. Spor esnasında terlemeyle kaybedilen akışkan miktarı artacağından özellikle yaz aylarında spor yapanların daha pozitif istikrarsız alması önerilir.

Serinleyeyim derken hasta olmayın

Yaz aylarında tüketilmesi gereken en ideal akışkan sudur. Serinleten soğuk içecekler genel olarak şeker ve asit içeriği yüksek ya da alkollü içeceklerdir. Ayrıca bu içeceklerin birçoğu diüretik (idrar üretimini artırıcı veya idrar söktürücü) etkiye sahiptir. Hazırlanmış meyve suları keza ilave tatlandırıcı ayrıca de koruyucu içerdiklerinden nedeniyle sağlıklı değildir. Bunlar yerine şeker veya tatlandırıcı içermeyen taze doğal meyve suları önerilir.

Oysa doğal meyve suları tatlandırıcı içermese de şeker barındırırlar. Bu yüzden şeker hastalarının meyve sularını tüketirken temkinli olması gerekir. Öteki dinç içecekler mineral suları, ayran, kefir, kompostolar bilhassa yaz aylarında güvenle tüketilebilir. İdrarın asit oranı arttıkça kristallerin kümelenip taş oluşturma oranı artar. Hem idrarda bulunan sitrat bilhassa kalsiyum-okzalat kristallerinin oluşumunu engeller. Böbrek taşlarının yüzde 70’i kalsiyum-okzalat taşıdır. Limon suyu ile alınan sitrat bu nedenle keza idrar pH’ını artırır ayrıca de idrarda sitrat miktarını artırarak taş oluşumunu önleyici etki gösterir. Bu yönüyle yaz aylarında limonata böbrek sağlığı açısından oldukça faydalı bir içecektir.

Kasık ağrısı ve yüksek ateş yapabilir

Böbrekte oluşup idrar kanalına düşen taş idrarla birlikte aşağıya dürüst hareket eder. Eğer idrar kanalından geçebilecek büyüklükteyse idrar kesesine dek gelebilir. İdrar kesesine yaklaştıkça öbür şikayetlere sebep olabilir. Sık idrara çıkma, kasıklara vuran sancı, idrar varmış şehvetli, idrarda kanamaya sebep olur. İdrar yolu tıkanıklıkları iltihaba sebep olarak yüksek alev, halsizlik, iştahsızlık gibi genel enfeksiyon belirtileri de gösterebilir.

Bu tür belirtileri olan hastalar mutlaka bir bevliye hekimine başvurmalıdır. Çünkü idrar yolunu tıkayan yerinde tedavi edilmediği takdirde zamanla böbrek fonksiyonlarını bozabilir. Taş nedeniyle fonksiyon görmeyen böbrekler ağrı ve iltihaba niçin oluyorsa cerrahi müdahaleyle alınmalıdır. Maalesef ülkemizde böyle vakalarla bolca karşılaşmaktayız.