Ham beslenme diyetinin artıları ve eksileri

Doğal beslenmeyi savunması değin hayvan haklarını desteklemesi, tüketim ekonomisine rakip duruşu gibi yönleri ile de popüler ayla gelen Çiğ Besin Diyetinin yararları ve zararları hakkında birçok spekülasyon yapılıyor. Diyetisyen Emre Uzun çiğ gıdalarla beslenme konusundaki bilinmeyenleri ve bilinmesi gerekenleri anlattı.

Çiğ Beslenme Diyeti, taraftarlarının her geçen gün arttığı, en gösterişli ve en popüler diyetlerden biri. 1800’lü yıllarca biliniyor ve uygulanıyor olsa da bu diyet türü dinç kilo kaybı, canlılığın gelişimi, çoğalan enerji ihtiyacının karşılanması, kronik hastalıkların iyileştirilmesi, iyileştirilmiş genel sağlığa kavuşulması ve çevreye daha eksik hasar verilmesi gibi iddialarla geniş kitleleri günümüzde de cezbediyor.

Peki ama çiğ gıdalarla beslenmek gerçekte de savunulduğu değin yardımsever ve etkili mi? Bir insan taze meyveler, çiğ sebzeler, çiğ fındık ve fıstık, çiğ hububat veya ıslatılmış ya da filizlendirilmiş baklagiller, kurutulmuş meyveler ve etler, çiğ tereyağı, soğuk preslenmiş zeytin ve Hindistan cevizi yağları, lahana turşusu gibi fermente gıdalar, deniz yosunu tüketerek sağlıklı yaşayabilir mi? Dahası, yaşamını sağlıklı bir biçimde sürdürebilir mi?

Diyet taraftarlarının tezleri

Beslenme Uzmanı Emre Uzun, Ham Beslenme Diyeti’nin bel kemiğini, 40-48 °C üzerinde ısıtılmamış, rafine ve pastörize edilmemiş, ilaçlarla müdahale edilmemiş, herhangi bir işlem görmemiş besinler tüketmenin oluşturduğunu söylüyor. Çünkü perhiz taraftarları, pişirme işleminin gıdalardaki doğal enzimleri değil ettiğine inanıyor. Onlara kadar bu enzimler insan sağlığı ve sindirimi için hayati nitelikte; besinler pişirildiği süre bu enzimler denatüre oluyor.

Pişirmenin dağıtılmış vitaminleri de değil ettiğinin savunulduğu bu diyette kabul edilen yiyecek işleme uygulamaları ise sıkma, harmanlama, kurutma, ıslatma ve filizlendirme gibi alternatif yöntemlerden ibaret. Böylece bu gıdalarda bulunan “yaşam gücü”nün diyeti yapanın bedenine aktarılabileceğine inanılıyor.

Bilimsel gerçekler

Dyt. Uzun, pişirmenin enzimleri denatüre ettiği iddiasının dürüst fakat yanıltıcı biçimde yetkisiz olduğuna dikkat çekerek, “Doğrusu çoğu enzim, midenin asidik ortamında zaten denatürasyona uğrar. Bu bağlamda gövde, mevcut sindirim ve enerji üretimi dâhil olmak üzere kimyasal süreçleri kolaylaştırmak için kendi enzimlerini üretir” diyor.

Pişirmenin besinlerdeki C vitamini ve B vitaminleri gibi suda çözünür olanları sahiden de azaltabildiğini belirten Dyt. Uzun, “Aynı Zamanda pişirme, likopen ve beta-karoten gibi öteki gıda maddelerinin ve antioksidanların kullanılabilirliğini artırır” diyor ve ekliyor: “Pişirme keza yiyecekteki bir takım zararlı bileşiklerin inaktive edilmesine ya da yok edilmesine de muavin olur. Mesela, tahıllar ve baklagillerdeki lektinlerin ve fitik asitlerin azaltılmasını sağlar oysa büyük miktarlarda yer alan bu bileşikler vücutta minerallerin emilimini engeller. Pişirme, zararlı bakterilerin değil edilmesini de sağlar.”

Çiğ beslenme diyeti zayıflatır mı

Diyetisyen Emre Uzun, Ham Besin Diyetinin yüksek oranda taze meyve ve sebzenin yanı sıra gıda maddelerinden ve liften yüksek olan öteki yiyecek tüketimiyle düşük kalori alımı gibi yararlar sağladığına dikkat çekiyor. Böylece hızlı kilo kaybı sağlayan diyetin kısa vadede başarılı sonuçlar verebildiğini ama uzun vadede önemli sorunlar yarattığını kaydediyor.

Dyt. Uzun ham diyetlerin beslenme açısından dengesiz olma eğilimine de dikkat çekerek şunları söylüyor: “Bu diyeti yapanlar kalori gereksinimlerini karşılamak için genelde yağlı tohum, meyve ve sebze ağırlıklı beslenir. İşte bu koşul, ham diyetlerin sadece kalori yönünden yok bununla beraber bazı vitamin, mineraller ve protein açısından da yetkisiz olabileceği anlamına kazanç.”

Ham gıda diyeti zararlı mı

Dyt. Uzun bilimsel çalışmaların, Çiğ Beslenme Diyeti’nin sağladığı öne sürülen sağlık yararlarını kanıtlamadığını, hatta birçok noktada bütün tersini ortaya koyduğunu söylüyor. Dyt. Uzun “Bir Takım çalışmalar, bu diyetin kilo kaybı, kan lipidleri gibi bazı konularda olumlu etkide bulunduğu göstermiş olsa da aynı çalışmalar sağlığa olumsuz etkilerin daha pozitif açığa çıkarmıştır” diye konuşuyor.

Çiğ Beslenme Diyeti hangi negatif sonuçlara yol açıyor?

Dyt. Uzun, Ham Gıda Diyetinin yararlarını kullanmak için yapılan bir araştırmada elde edilen bulgularla cevap veriyor:

– Bu diyeti uygulayanların kan kolesterolü ve trigliserid düzeylerinin düştüğü saptama edilmiştir. Buna rağmen HDL kolesterol düzeyleri de düşmüş ve bundan başka pek çok kişide Vitamin-B12 eksikliği ortaya çıkmıştır.

– Diş erozyonunda büyüme oluşmuştur.

– Uzun süreli perhiz yapanların beden yağlarındaki kayıplar fazla düzeylere varmıştır.

– Kadınların yüzde 70’inin menstrüel siklus’larında uyumsuzluk meydana gelmiş, az kalsın üçte birinde ise menstrüasyonun durması sorunu yaşanmıştır. (Bu reaksiyonun nedeni aşırı tartı kaybıdır.)

– Şiddetli ölçüde kalsiyum ve D vitamini yetersizliği tespit edilmiştir.

Diğer olumsuzluklar da var

Beslenme Uzmanı Emre Uzun bu diyeti uygulayanların karşılaşmayı beklemesi gereken diğer olumsuzlukları ise şöyle sıralıyor:

– Enerjinin yanı sıra proteinlerin, belirli vitaminlerin ve minerallerin eksik ülkü gelmesi,

– Kalori yetersizliği,

– Destek alınmadığı için vücudun vitamin ve mineral depolarının tükenmesi, bu tükenişle beslenme yetersizliği problemlerinin oluşması,

– Takviye alınsa bile kalori ve protein eksikliğinin telafi edilememesi.

Diyetisyen Emre Uzun, tüm bu olumsuzlukların yanı sıra gıda seçeneklerinin sınırlı olması, soğuk gıda tüketmekten hoşlanılmaması, aralıksız taze ve organik mahsul arkasında koşmanın fiyatı yüksek ve yorucu olması, yiyecek hazırlamanın fazla uzun sürmesi gibi etkenlerin bilhassa bu diyete yeni başlayacak olanları yıldırabileceğine de uyarı çekiyor.

Çiğ besin diyetini çöpe mi atalım

Çiğ Gıda Diyetinden ayrıntılarıyla vazgeçilmese de bilhassa B12 ve D vitaminlerinin mutlaka eklenmesi gerektiğini bildiren Beslenme Uzmanı Emre Uzun “Dinç bir yaşam sürdürebilmek açısından süt, yumurta veya etin de eklendiği karma bir beslenme rejimi, Ham Beslenme Diyetinin tüm sakıncalarının önüne geçebilir” diyor. Emre Uzun karma diyet için örnek bir mönü de sunuyor.

İşte dinç bir menü

Kahvaltı: Chia tohumlu, kırmızı meyveli badem sütü smoothie

(Malzemeler: 1 su bardağı badem sütü, 2 yemek yemek kaşığı yulaf, 1 porsiyon taze ya da donmuş meyve, 1 yemek kaşığı chia tohumu)

Ara Öğün: Küçük zirve muz

Öğle yemeği: Domates soslu kabak spagetti

Ara öğün: Yarım avokado ve havuç dilimi

Akşam yemeği: Kapya biberli, filizlendirilmiş kinoalı salata

Ara öğün: Salatalık ve çiğ badem