Menopoz hakkında bilinmesi gerekenler

Kadınların doğal bir süreç olarak yaşadığı menopoz dönemine hazırlıklı edinmek, bu dönemin negatif etkilerini de bertaraf yapabilmek açısından önemli. Hazırlığa, afiyet efsanelerine kulak tıkayıp bilimsel gerçekleri öğrenerek başlayabilirsiniz.

Menopoz, her kadının yumurtlama fonksiyonunun sona ermesiyle birlikte yaşadığı doğal bir işlem. Ama ne dek doğal bir süreç olsa da, bu özel döneme tedbirli olmak, yaratacağı zorlu etkileri azaltmak açısından büyük siklet taşıyor. Bilhassa menopozun ayrım ettirmeden yaptığı asıl tahribat olan koroner yürek hastalıkları ile kemik mineral kaybı gibi sorunlar nedeniyle menopoz, tedavi gerektiren bir süreçtir. Dünyada her 100 kadından 3’ü erken menopoza giriyor.

Doktorlardan öneriler

Anadolu Sıhhat Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nuri Ceydeli araştırmaların, erken menopoza girme sebebinin yüzde 60’ının genetik olduğuna işaret etse de yaşam tarzı, besin ve gerginlik gibi faktörlerin de erken menopozda son derece etkin olduğunu belirtti. Anadolu Sıhhat Merkezi Kadın Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Güçer de “Yerinde dozda ve doktor kontrolünde sürdürülen hormon tedavileri rahim kanseri ve sütun kanseri riskini hem koroner kalp hastalığı riskini ileri derecede azaltıyor. Hormon tedavisi alan kadınların altı ayda bir ahenkli kontrolden geçmeleri de mümkün hastalıklarda erken teşhis ve tedavi başarısını sağlıyor” açıklamasında bulundu. Anadolu Afiyet Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Zeynep Yılmaz ise “Sağlıklı ve kaliteli yaşam alışkanlıkları ile menopoz yaşınızı geciktirebilirsiniz” dedi.

İşte menopoza dair bilmeniz gereken 10 reel:

Hatalı: Menopoz aniden ortaya çıkar

Doğru: Menopoz, adetlerin kalıcı olarak kesilmesinden takriben 1-5 yıl önce başlayan bir süreçtir. Önmenopoz (premenopoz) olarak adlandırılan bu süreçte adetler devam eder oysa hormonal dalgalanmalar nedeniyle farklı derecelerde sıkıntılar yaşanabilir.

Hatalı: Her kadının menopoz yaşı ve dönemi annesininki ile benzerdir

Dürüst: Menopoza girme yaşı ırsi olarak belirlenmiştir ancak her kadın annesi ile aynı yaş ve koşullarda menopoz yaşar aramak içten değildir. Sigara, besin yaşam biçimi gibi etkenler de menopoza girme yaşını etkiler.

Hatalı: Menopoza geç girenler daha uzun yaşar

Doğru: Daha uzun zaman yüksek östrojen etkisinde kalmak, genç görünmeyi sağlayabilir oysa uzun yaşamada etkili değildir. Nitekim uzun süreli östrojen etkisi, rahim ve meme kanseri gibi hastalıkların riskini de beraberinde getirir.

Yanlış: Rahim alındığında menopoza girilir

Doğru: Menopoz, yumurtalıkların hormonal faaliyeti ile ilgilidir. Rahim ameliyatı esnasında ek bir neden olmadıkça yumurtalıklar alınmadığından, hormonal faaliyet doğal seyrini sürdürür ve menopoz durumu ortaya çıkmaz.

Yanlış: Gebelik önleyici yöntemler erken menopoza yol açar

Içten: Spiral, doğum yoklama hapı, tüplerin bağlanması ve bunun gibi gebelik önleyici yöntemlerin hiçbiri yumurtalıkların hormonal faaliyetini negatif etkilemez ve dolayısıyla menopoza yol açmaz.

Yanlış: Menopoz kilo alınmasına neden olur

Dürüst: Yaş ile birlikte yağ – kas oranı bozulur ve yağlanma artar. Fakat bu olanlar menopozla ilgi değildir. Menopozda kilo alımının başlıca nedeni kadının karamsarlık ile kendini hareketsizliğe itmesi, gereğinden artı kalorisi yüksek gıdalara yönelmesi ve yaşa ast büyüyen insülin direnci artışıdır.

Hatalı: Hormon tedavisi alanlar güneşlenemezler

Doğru: Güneşe alt deri lekelenmeleri, kırışıklıklar ve sanki problemler yaşa bağlı olarak gelişir. Menopoza girme yaşı düşünüldüğünde sorunun hormon tedavisinden değil, yaştan kaynaklandığı görülecektir.

Yanlış: Menopoz hafıza sağlığını bozar

Doğru: Menopozla birlikte endorfin salgısı bir miktar azalır. Yıllardır yaşamın doğal bir parçası olarak devam eden adetin kaybı ve doğurganlığın sona ermesi fikri kadınlarda doğal olarak sinirli olma, bitkinlik, buhran, aşırı duyarlık, uykusuzluk gibi sorunlara yol açabilir. Fakat bunlar menopoz dönemine adaptasyonla birlikte kısa sürede atlatılacak geçici sıkıntılardır.

Hatalı: Cinsel hayat sona erer

Doğru: Menopoz dönemi kadınlarda yapılan bir alıştırma, kadınların yüzde 79’unun

cinsel sorunu olmadığını göstermiştir. Diğer Taraftan gebe kalma korkusunun yarattığı stresin kalkması hür bir dönemin başlangıcı olabilir. İlk zamanlar vajinal kuruluk nedeni ile cinsel birleşme esnasında bezginlik yaşanabilir ama bu durumun tedavisi oldukça basittir.

Yanlış: Hormon tedavisi kansere niçin olur

Doğru: Menopoz tedavisinde kullanılan hormon ilaçları yıllarca süren tecrübe sonucu geliştirilmiş olup uzun senelerdir kullanılmakta ve çok merkezli çalışmalarla desteklenmektedir. 2002 yılında açıklanan alıştırma sonuçları 5 yıl ve üzeri yüksek doz başvuru formu sonrası meme kanseri riskini artırdığı yolunda raporlanmışken, benzer çalışmanın genişletilmiş sonuçları 2007’de yayınlandığında bu ilaçların sanıldığı dek kötü etkisinin olmadığı ortaya konmuştur. Yerinde dozda ve hekim kontrolünde sürdürülen hormon tedavileri rahim kanseri ve sütun kanseri riskini, hem koroner yürek hastalığı riskini ileri derecede azaltır. Hormon tedavisi bölge kadınların altı ayda bir uyumlu kontrolden geçmeleri ise, mümkün hastalıklarda erken tanıyı ve tedavi başarısını sağlar.

Günde 20’den fazla sigara içen kadınların menopoz yaşı 1-2 sene kadar öne çekilmektedir.

Menopoz yaşını geciktiren alışkanlıklar

Anadolu Sağlık Durumu Merkezi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Zeynep Yılmaz, menopoz yaşını geciktirebilmeniz için yaşam alışkanlıklarınızda uyarı etmeniz gereken noktaları şöyle sıraladı:

– Haftada asgari üç gün spor yapmaya gayret edin. Gün içinde asansör uygulamak yerine merdiven kullanmayı tercih edin.

– Vücut kitle indeksinizi hesaplayın. Ne çok güçsüz, ne de kilolu olun.

– Zararlı kimyasal maddelerden uzaktan durun.

– Stresten kaçının.

– Sigara kullanmayın. Dingin içicilikten uzak durun.

– Balık, ceviz, fındık, brokoli, domates, biber, havuç, üzüm, çilek gibi yüksek antioksidan besinler tüketin.

– Kalsiyumu yüksek gıdalar tüketin. Günde 200 ml. süt, yoğurt ve dondurma yiyin.

– Bol bol güneşlenin ve vücudunuzdan D vitaminini beceriksiz etmeyin.

Erken menopoz hakkında bilmeniz gerekenler

Yumurtalık rezervinin sona ermesiyle ortaya meydana çıkan menopozun, 40 yaşından önce olması durumu erken menopoz olarak kabul ediliyor. Ülkemizde kadınlar ortalama 47, Avrupa’da ise 51 yaşında menopoza giriyor. Takriben 15-29 yaşlarındaki 1000 kadından birinde, 30-39 yaşlarındaki 100 kadından birinde erken menopoz görülüyor. Psikolojik şartların değişmesi, uykusuzluk, ani terlemeler, odaklanamama veya kavgacı tavırlar erken menopozun en işaret belirtileridir.

İyi bir analizle kolayca anlaşılabilen erken menopozu etkileyen faktörler arasında ailedeki anne veya ablanın menopoza girdikleri yaş önemlidir. Incelemeler; erken menopoza girme sebebinin yüzde 60’ının kalıtımsal olduğuna muhabere etse de yaşam biçimi, beslenme, stres ve hatta coğrafya gibi faktörler de erken menopozda son derece etkin. Mesela, Uzakta Doğulu kadınlar daha geç yaşlarda veya birazcık daha az semptomlarla menopoza giriyor. Bunun nedeni ise gıda tarzları (soya proteini tüketimi çok artı), refah düzeyi ve stresin eksik olması. Genetik ve diğer faktörler dışında hastaya tıbbi gereklilikten dolayı yapılan bazı cerrahi operasyonlar, kemoterapi ya da radyoterapi tedavileri de erken menopoza neden olabiliyor.