Mirasçı oluşumunun 10 nedeni

Bacaklarda ağrı, bilhassa gece gelişen kramplar, şişme, kaşıntı, ciltte renk değişiklikleri… Estetik kaygının yanı sıra hayat kalitesini düşürecek derecede şikayetlere de niçin olan bu hastalığın adı, varis! “Toplardamarların genişlemesi ” olarak tanımlanan mirasçı günümüzde en sık görülen hastalıklardan biri. Pek ki Amerika’da 50 yaş üstünde nüfusun yüzde 50’sinde bu rahatsızlık mevcut. Ülkemizde de belirlenmiş bir sayı olmamakla beraber, 10 milyonun üzerinde kişide varis olduğu varsayım ediliyor. Tedavi edilmediğinde ölüme yol açabilen ve kronik venöz yetmezlik adı bahşedilen önemli bir hastalığa da niçin olabiliyor.

Varis nasıl oluşuyor

Bacakta yüzeyel ve derin edinmek üzere iki adet toplardamar sistemi mevcut. Hem bu iki sistemi birleştiren toplardamarlar var. Atardamarlardan ayrı olarak toplardamarlarda kapaklar bulunuyor. Bu kapaklar ayakta durduğumuzda veya oturur haldeyken yerçekiminin etkisiyle kanın aşağı toplanmasını önlüyor. Ayakta veya otururken ayak bileğimizdeki toplardamar basıncı adeta 100 mHg oluyor. Hareket ettiğimizde ise kapaklarda bir problem yahut bu basınç 0 – 10 mmHg ya kadar düşüyor. Eğer kapaklarda bir problem varsa kaçak dercesine tarafından basınç yüksek kalıyor, bu da ilerleyen zamanla beraber damarlarda genişlemelere ve emrindeki damarlarda belirginleşmelere neden oluyor. Bu tablo da mirasçı olarak tanımlanıyor.

Birinci derecede akrabalarda mirasçı hastalığı olması ve ilerleyen yaş, mirasçı oluşumunun manâlı tehlike faktörlerini oluşturuyor. Bunların yanı sıra alınacak tedbirlerle önlenebilen risk faktörleri de mevcut. Acıbadem Altunizade Hastanesi Yürek ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hasan Karabulut varis oluşumuna yol açan ya da var olan varisleri artıran etkenleri anlattı, kayda değer önerilerde bulundu.

1 – Kalıtımsal

Genetik yatkınlık mirasçı hastalığının olur ya de en önemli ve değiştirilemez nedeni. Bu yüzden anne ve babada mirasçı varsa, bu hastalığın gelişmesini beklemeden koruyucu tedaviye başlatmak gerekiyor.

2 – Obezite

Obezitenin aracısız olarak mirasçı hastalığına yol açtığı saptanmamakla birlikte pozitif kilo sebebiyle az hareket etmek, buna tabi olarak kapakların devamlı yüksek basınca maruz kalmaları ve baldır kaslarının yeterince çalıştırılmaması sonucu kan yukarıya dürüst pompalanamıyor. Bu tablo da varis oluşumuna sebep olabiliyor.

3 – But üçgenin taban olmayan kenarı yüklemek

Üçgenin Taban Olmayan Kenarı ayak yüklemek bacak bileğindeki toplardamar basıncının yüksek kalmasına ve dizin o bölgedeki toplardamara baskı yapması nedeniyle kan akımında azalmaya yol açıyor. Bu şart da yeni varis oluşumu veya oluşan varislerin artışına neden olabiliyor.

4 – Durağanlık

Uzun zaman ayakta kalarak veya değişmez bir şekilde oturularak yapılan işlerde hedeflemek varise yol açabiliyor. Atar damarlardan öbür olarak toplardamarlarda kapaklar oluyor. Bu kapaklar ayakta durduğumuzda veya oturur haldeyken yerçekiminin etkisiyle kanın altında toplanmasını önlüyor. Hareket ettiğimizde kapaklarda bir problem yahut basınç 0 – 10 mmHg oluyor. Ayakta veya otururken ise üçgenin taban olmayan kenarı bileğimizdeki toplardamar basıncı neredeyse 100 mHg’ye yükseliyor. Eğer kapaklarda bir problem varsa firari derecesine göre basınç yüksek kalıyor, bu da ilerleyen zamanda damarlarda genişlemeye, emrindeki damarlarda belirginleşmelere yol açabiliyor.

5 – Yüksek topuklu ayakkabılar

Yüksek topuklu ayakkabılar, üçgenin taban olmayan kenarı kaslarının yürüme hemen kanın yukarıya dürüst pompalama fonksiyonlarını bozarak toplardamarların basınca maruz kalmalarına neden oluyor. Bu şart keza bacak ağrılarına hem de varis oluşumuna sebebiyet verebiliyor.

6 – Az Su İçmek

Az su içmek mirasçı oluşumuna aracısız neden olmuyor. Ama durağan olmak ya da derin toplardamarlarında yetmezlik olan kişilerde az su içilmesi durumunda “hemokonsantrasyon” denilen kanın şekilli elemanları artıyor ve buna emrindeki olarak kan yoğunlaşıyor. Bu durum hareketsizlikle birleşince derin ven trombozu denilen derin toplardamar tıkanıklıklarına yol açabiliyor. Bu rahatsızlık ayrıca akciğere pıhtı atmasına neden olabiliyor, ayrıca de iyileşme sürecinde toplardamarlarda kapak bozuklukları oluşturarak tromboz sonrası sendrom adı verilen kronik toplardamar rahatsızlıklarına niçin oluyor.

7 – Güneş Banyosu Yapmak

Sıcak hava, kaplıca, sauna, güneşlenmek, kum banyosu… Bu faktörler ilk elden varis oluşumuna yol açmasalar da varisleri olan kişilerde kapaklardaki yetersizlik derecesini arttırarak varislerin çoğalmasına yol açabiliyor. Bunun nedeni ise sıcak havanın damarları genişletmesi ve mevcut olan kapak yetersizliklerinin firari seviyesini yükseltmesi. Bu tablo da varislerin genişlemesi veya yeni mirasçı oluşumlarıyla sonuçlanıyor.

8 – Doğum denetim hapları

Doğum teftiş hapları da mirasçı oluşumuna sebebiyet verebiliyor. Doğum denetleme ilaçlarının içinde bulunan hormonların damarların artışına neden olabilmesinin dışarıya belki de oluşturdukları en önemli problem, derin toplardamarlarda yetersizliği olan hastalarda tromboza ( pıhtılaşma ) yol açabilmeleri. Bu tablonun en önemli komplikasyonu ise pıhtıların koparak akciğere gitmesi (akciğer embolisi) ve ölüme kadar gidebilecek problem oluşturabilmesi.

9 – Alkol

Alkol yeni varis oluşumuna niçin olmuyor. Fakat toplardamarlar üstüne genişletici etkisiyle toplardamarlarda firari derecesini arttırması ve hareketsizliğe yol açması yüzünden toplardamarlarda basıncı artırarak mevcut varislerin çoğalmasına niçin olabiliyor.

10 – Hamilelik

Hamilelikte lüzum hormonal değişikliklerin gerekse karın içerisinde büyüyen bebeğin toplardamar üstüne zorlama yapmaları, buna yan olarak bacaklarda basıncın artması sonucunda varisler keskin olmaya başlıyor ya da artıyor. Burada yine önemli olan derin toplardamar kapaklarında yetersizlik olup olmaması. Eğer derin toplardamarlarda yetersizlik varsa bu sorunu yaşayan hamilelerin doğum öncesi ve ardından yakından takip edilmeleri gerekiyor.