Neden uyuyamıyoruz

Türkiye’de yaklaşık 10 kişiden 1’inde kronik uykusuzluk mevcut. Bunun yanına kısa süreli uykusuzluklar da katıldığı zaman yaklaşık olarak 2-3 kişiden birinde uyku sorunu görülüyor. En fazla görülen uyku sorunlarının başında uykuya dalmakta güçlük, geceleri sık uyanmalar ve uyku süresindeki yetersizliklerin olduğunu söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Bölümü Direktörü Prof. Dr. Yaşar Kütükçü “Uyku fiziksel ve mental sağlığımızı koruyabilmek ve bir sonraki güne vücudumuzu hazırlayabilmek için gerekli olan bir dönemdir. Kişiden kişiye süre ve etkisi fazla değişmekte olup bilindiği gibi erişkinlerde 7-8 saatlik uyku süresi öngörülmektedir. Dinç uyku için sadece zaman değil uykunun yapısı NREM (non-REM) ve REM uyku (rüya görülen safha) siklusunun devamlılığı ve bu evrelerdeki sıradan süreler de kaliteli uyku için oldukça önemlidir” dedi.

Tatmin Edici sürede yatakta kalınmasına karşın uykunun kalitesini bozan hastalıklar (uyku apnesi, tedirgin etap, sık idrara kalkma, öteki birçok nörolojik ve dahili hastalıklar gibi), sabahları erken uykudan kalkma, bitap uyanma, bu uyku bozukluklarına bağlı artan gün içinde uykululuk, konsantrasyon ve dikkat bozuklukları, baş ağrısı, rahatsızlık, bunalım, fazla sinirlilik, anksiyete gibi daha çoğu uyku sorunları olduğunu vurgulayan Nöroloji Bölümü Direktörü Prof. Dr. Yaşar Kütükçü “NREM uykusu safha I-II ve III almak üzere üç evreden oluşur aşama III derin uyku dediğimiz dönemdir. REM dönemi ise daha çok rüyaların görüldüğü evredir. Gece her tarafında bu evreler 3 ile 5 kere tekrarlanır. Bu evrelerin kesintiye uğramadan sürdürülebilmesi dinç ve kaliteli bir uykuyu sağlar” açıklamasında bulundu.

Çare edilebilmesi için uyku bozukluğunun nedeni saptanmalı

Gelişme çağındaki öğrencilerin erken saatlerde kalkıp okula gitmeleri bu çocukların fiziki ve ruhsal olarak gelişmelerinde olumsuz etki yaptığını bildiren Anadolu Sağlık Durumu Merkezi Nöroloji Bölümü Direktörü Prof. Dr. Yaşar Kütükçü “Özellikle büyük şehirlerde karanlıkta kalkıp okula yetişmek için yollara düşen öğrencilerin uyku sürelerinin ne değin kısa olduğunu göz önünde bulundurmak lüzum. Bunlar da bir şekilde uyku bozukluğu ya da yetkisiz uyku olarak değerlendirilebilir. Tedavi edilebilmesi için başlangıçta uykusuzluğun nedeninin bulunması gerekiyor. Nedeni saptanabilen uyku bozukluklarında tedaviye mümkünse etkeni ortadan uyandırmak ya da azaltmakla başlamak gerekir. Uyku bozukluğu hastalıklarından herhangi biri varsa ilk kez bu hastalığı çare etmek gerekiyor. ya da uyku bozukluğuna neden olabilecek alışkanlıklar, çevresel etmenler varsa düzeltilmeli” biçiminde konuştu.

Yaşam şekli değiştirilerek uyku hijyeni sağlanabilir

Bazen hastanın uyku bozukluğuna göre ilaçlarla tedavi etmenin gerekebildiğini söyleyen Prof. Dr. Yaşar Kütükçü “Uykuyu bozan önemli solunum bozuklukları da vardır. Mesela uyku apnesi olan bir kişinin mutlaka uyku merkezi olan yerlerde tüm gece uyku çalışması yapılarak apnenin tipi ve derecesine kadar çare planlanmalıdır. Hepsinden önemlisi bazen yaşam şeklini, alışkanlıklarını değiştirerek ve iyi bir uyku hijyeni sağlanarak sorunların büyük kısmı çare edilebilir” dedi.

Dinç ve kaliteli bir uyku için dikkat edilmesi gerekenler

– Olası olduğunca benzer saatte yatmaya ve kalkmaya uyarı edin. Hatta hafta sonları da bunu sürdürmeye çalışın, bu sizin cisim uyku siklusunuzu ve saatinizi düzenlemeye ve gece boyunca uykuda kalmanıza muavin olur.
– Uykuya yakın saatlerde olmamak koşulu ile rahatlatıcı egzersizler (yoga gibi) yapılabilir.
– Eğer uyku sorununuz varsa bilhassa gündüz uyumalardan ve şekerlemelerden kaçının
– Yatak odasının gündüz havalandırılması ve oda sıcaklığının çok soğuk ve fazla sıcak olmaması gereklidir. Uyuduğunuz yer sessiz, karanlık ve serin olmalıdır.
– Yatma saatine yakın kafein ve nikotin gibi uyarıcı maddeler almayın.
– Benzer şeklide uyku saatine yakın ağır yemekler yenmemelidir.
– Yatak odasında telefon, televizyon, lap-top ya da diğer bilgisayarlar bulunmamalı, bunlarla çalışmayı yatmadan minimum 2 saat önce sonlandırmalı.

Sağlıklı uykuyu engelleyen etmenler

– Bedensel, ağrılı hastalıklar
– Psikiyatrik hastalıklar (anksiyete, buhran gibi)
– Nörolojik hastalıklar (Huzursuz but senromu, periyodik bacak hareketleri, Parkinson hastalığı, demanslar, kaslarda istemsiz ve ağrılı kasılmalarla seyreden distoni gibi hastalıklar, kol ve bacaklarda şiddetli titremeler, epileptik ataklar gibi)
– Öteki hastalıklar (Solunmu etkileyen apne güya hastalıklar, iç salgı bezleri hastalıklar, şeker hastalığı, yürek yetmezliği ve çarpıntı, reflü gibi)
– Vardiyalı çalışmalar ve jet-lag sendromu
– Kadınlarda hamilelik, emzirme, menopoz gibi durumlar
– Uykuyu bozan ve engelleyen ilaçlar
– Kafein ve nikotin
– Ses, ışık gibi çevresel etmenler