Bilinçsiz antibiyotik kullanımı zararları neler aort damarının yırtılmasına neden oluyor!

Değişik hastalıkların tedavi edilmesinde kullanılan antibiyotik ilaçlar ne yazık oysa günümüzde hala hekim yetkisi olmadan da kullanılmaya devam ediyor. Hekim kontrolünde kullanılması gereken antibiyotik ilaçlar bilinçsizce kullanılması aort damarı yırtılması gibi bir fazla tehlikeli durumlara neden olabiliyor! İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nden Yürek Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. İhsan Bakır bilinçsizce kullanılan antibiyotik ve sonucunda doğabilecek durumlar hakkında bilgilendirmelerde bulundu.

Bilinçsiz antibiyotik kullanımı aort damarını yırtabiliyor

Amerikan Yiyecek ve İlaç Dairesi FDA, bir grup antibiyotikle ilgili manâlı bir uyarı yayınladı. “Florokinolon” grubu bu ilaçların riskli hastalarda hekim kontrolünde deha çok titiz kullanılması gerekiyor çünkü yapılan yeni çalışmalara kadar bu antibiyotikler ölümcül olabilen aort yırtılmalarına yol açabiliyor!

Enfeksiyon tedavilerinde antibiyotikler, halen tıp dünyasının elindeki en iyi seçeneklerden biri. Fakat hekim kontrolü olmadan, antibiyogram testi yapılmadan “ezberden” kullanılan bazı antibiyotikler, riskli hastalarda aort yırtılması gibi ölümcül tablolara zeka niçin olabiliyor. Sanatkâr Oya Aydoğan’ın da yaşamını yitirmesine neden olan aort anevrizması, semptom vermeden sinsice ilerleyen ölümcül bir hastalık. Ailede veya hastanın kendisinde yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, ailesinde ani ölüm vakası, tansiyona tabi inme veya beyin anevrizması, diyabet, bayılma, aort yetmezliği vb olanlar aort anevrizması açısından tehlikeli grubu oluşturuyor. İşte bu hastalarda antibiyotik kullanılırken çok tedbirli olunması gerekiyor.

Ölümcül kanamalara yol açabilir!

Amerikan Yiyecek ve İlaç Dairesi FDA, konuyla alakalı hasta ve sağlık profesyonellerine yönelik 20 Aralık’ta ciddi bir dikkat yayınladı. Buna göre idrar yolu enfeksiyonları, bronşit, zatürre gibi daha aşağı solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde yaygın olarak tercih edilen “florokinolon” grubu antibiyotiklerin riskli hasta gruplarında kullanımı şüphesiz kısıtlanmalı, mümkünse diğer ilaçlar seçim edilmeli. Çünkü bu ilaçlar düz kas hücresinin DNA’sında değişikliğe yol açarak bu kasların hücre düzeyinde tahribatına neden oluyor.

Bu da aort damarlarında incelmelere, balonlaşmaya hatta yırtılmalara neden olarak ölümcül kanamalara yol açabiliyor! FDA’in yayınladığı bu uyarının keza hastalar hem de afiyet profesyonelleri açısından çok ciddiye alınması gerektiğini belirterek manâlı açıklamalarda bulundu. Sıhhat Bakanlığı da kas iskelet sistemi riskleri için uyarmıştı.

FDA, bu uyarıyı 2015 ve 2018 yıllarında yapılan bilimsel çalışmalara dayandırıyor. En son araştırma, 19 Eylül 2018’de saygın tıp dergilerinden JAMA’da yer aldı ve FDA de bunun üstüne bu uyarıyı yayınladı. Antibiyotiklerin bilinçsiz veya kontrolsüz kullanımı, zaten dirençli enfeksiyonlara yol açması ve toplumda antibiyotik direncinin artışına neden olduğu için yeterince tehlikeli bir koşul.

Aort anevrizması ve yırtılmalarına yol açabileceğine yönelik bilgiler çok yeni olsa da ölümcül riskleri bakımından ciddiye alınması gerekiyor. Prof. Dr. İhsan Bakır, florokinolon grubu antibiyotiklerle ilgili 2017 yılında Sağlık Durumu Bakanlığı’nın da bir uyarı yayınladığına uyarı çekerek, “Bakanlığın yayınladığı uyarıda bu grup antibiyotiklerin adale iskelet sistemi üzerindeki ciddi emrindeki etkileri üzerinde durulmuş ve basit enfeksiyonlarda kullanımında sakatlığa varabilen bu risklerin, tedaviye karşın yararların önüne geçebileceği vurgulanarak birincil seçenek tedavi olarak düşünülmemesi gerektiği belirtilmişti. Bu yeni çalışmalar da gösteriyor ancak yürek damar sistemi açısından riskleri de var.

DNA’yı değiştiriyor!

JAMA’da konuyla ilgili yayınlanan bu en son araştırma, Baylor Tıp Fakültesi’nden Kalp Akciğer Cerrahisi Anabilim Dalı ile Yürek Damar Araştırma Enstitüsü ve Texas Yürek Enstitüsü’nden Yürek Damar Cerrahisi Bölümü ile Kök Hücresel Araştırma Birimi’nden bilim insanları tarafından müşterek yürütülen bir alıştırma. Fare deneylerine dayandırılan çalışmaya göre bu etken maddeli antibiyotikler, hücrenin çekirdeği ve mitokondriyal DNA’sında hasara neden olarak çoğu olumsuz reaksiyonu başlatıyor.

Bu reaksiyonlar da hali hazırda aort anevrizması yer alan farelerde anevrizmanın yırtılmasına, aort anevrizmasına yatkınlığı olan yüksek tansiyon vb bulguları olan farelerde ise aort damarının incelmesine, balonlaşmasına yani anevrizma oluşumunun tetiklenmesine niçin oluyor. Tansiyon hastalarının zaten damar cidarı incelmiş oluyor. Yani bu hastaların aort anevrizmasına yatkınlığı zaten yüksek. diğer taraftan üstüne bu ilaçların kullanımı, yırtılmaları yani ölümcül anevrizma kanamalarını tetikleyebilir. Araştırmaya kadar bu grup antibiyotikler, riski iki katına çıkarıyor.

AİLE HEKİMLERİ VE ACİL HEKİMLERDE FAZLA DİKKAT ETMELİ!

Hekimler de (bilhassa aile hekimi veya ivedi hekimleri) enfeksiyon bulgusu ile gelmiş hastaya antibiyotik başlamadan önce mutlaka antibiyogram yapmalı ve ona kadar antibiyotik yazmalı. O an bu olanak yahut ailede ve hastanın kendisindeki tehlike faktörleri sorgulanmalı. Hastanın kendisinde veya ailesinde yüksek kan basıncı, diyabet, ani vefat, aort yırtılması, aortta balonlaşma (anevrizma), tansiyona bağlı inme, tansiyona ast beyin anevrizması, bayılma, aort yetmezliği gibi öykülerden herhangi biri deha olsa,birincil seçim florokinolon grubu bu antibiyotikler olmamalı. Başka seçenek yahut da hastalar bu antibiyotikleri kullanırken yakından peşine düşüp takip edilmeli.

Ölümcül risk taşıyor

Aort anevrizması yırtılmaları, her 100 bin kişinin 5’inde,yani arada bir görülse de bu vakaların yüzde 40’ımaalesef daha hastaneye ulaşmadan ölüyor. Hastaneye ulaştırılabilen hastaların yüzde 50’si ise ilk 48 saatte kaybediliyor. Erkeklerde kadınlardan iki kat daha artı görüldüğünü anlatan Prof. Dr. İhsan Bakır, sözlerini şöyle noktaladı: “Akut (ani çoğalan) hasta grubunu genellikle 50-55 yaş grup oluşturuyor. Kalp yetmezliği bulguları, göğüs ağrısı,şiddetli sırt ağrısı ile seyrediyor. Hastalar çoğunlukla ‘Çok şiddetli, yırtılır gibi ağrım var’ diye başvuruyor.” şeklinde konuştu.