Erken menopozun 14 sebebi

Günümüzde ABD’de menopoza girme yaşı sıradan 52, Avrupa’da 50 iken, ülkemizde ise kadınlar çoğunlukla 46-47 yaşlarında menopoza giriyor. Keza yapılan çalışmalara göre, ülkemizde her 100 kadından 3’ü erken menopoz açısından risk aşağıda. Adet döngüsünün 40 yaşından önce daimi olarak kesilmesi durumu olan erken menopoz uzun vadede infertilite (kısırlık), osteoporoz, kardiyovasküler hastalıklar ve felç gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabiliyor. Bunların yanı sıra analık şansı da yitirilmiş oluyor. bu nedenle erken menopoza aleyhinde önlem edinmek koşul!

Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca yumurtalıklara hasar veren veya östrojen üretimini durduran herhangi bir etkenin erken menopoza neden olabileceğini belirterek, ” Bu risk faktörlerinin büyük bir kısmını, değiştiremeyeceğimiz etkenler oluşturuyor. Oysa erken menopozda yanlış alışkanlıklar ve davranışlarımızın da manâlı bir rol oynadığı bir reel. Dolayısıyla üreme sağlığı için hayat alışkanlıklarımıza dikkat etmemiz fazla önemli”

Peki erken menopoza neden olan faktörler neler? Uzm. Dr. Ağca, erken menopoza yol açabilen etkenleri anlattı, önemli bilgiler verdi.

Erken tanı çok kayda değer

Erken menopozda erken teşhis fazla önemli. Uzm. Dr. Ağca, bu konuda yapılacak en dürüst şeyin ise bir jinekoloğa uygulamak olduğunu ifade ederek, “Günümüzde AMH (anti müllerian hormon) testi ve ultrasonla yumurta rezervleri çok basit saptama edilebiliyor. Bu sayede bilhassa çocuk sahibi olmayan kadınlara yumurtalarını dondurma şansı sağlanmış oluyor” dedi.

Genetik

Annenizin menopoza girme yaşı, sizin menopoza antre yaşınızı belirleyebiliyor. Dolayısıyla erken menopoz için tıbbi bir niçin yoksa, altta yatan etken kalıtımsal geçiş olabiliyor.

Sigara içmek

Birkaç çalışmanın analizi, uzun süredir ya da uyumlu sigara içen her 10 kadından birinin erken menopoz için risk altında olduğunu gösteriyor. Yapılan çalışmalara göre; günde 20’den artı sigara içen kadınlar, içmeyen kadınlardan 2 sene önce menopoza giriyor. Bunun sigara dumanında yer alan polisiklik hidrokarbonlardan kaynaklı olduğu düşünülüyor.

Fazla cılız ya da çok kilolu edinmek

Fazla zayıf edinmek, mesela yağ kitle indeksinin yüzde 12’in aşağı olması daha eksik yağ dokusu ve östrojen deposuna sahip almak çağırmak. Bu tablo da adetlerin kesilmesine ve bu kadınların üçte birinin erken menopoza girmesine niçin olabiliyor. Bunun tam tersine çağımızın manâlı bir problemi olan obezite de erken menopoza yol açan manâlı etkenler aralarında yer alıyor.

Alıştırma yapmamak

Durağan bir yaşam tarzı, aşırı hormonların ve toksinlerin vücutta birikmesine niçin oluyor. Hormonların vücutta birikimi ile toksinler de erken menopoz nedeni olabiliyor. Bunun tersine egzersizle yürek hızımız artıyor, bu da vücuda daha artı oksijenli kanın pompalanmasını sağlıyor. Dolaşımdaki bu çoğalma toksinlerin giderilmesine de muavin oluyor. Ayrıca alıştırma vücut ısısını arttırarak ter bezlerini tetikliyor. Ter vücutlarımızın toksinlerini atmasının diğer bir yolu. bu nedenle haftada en az 3 gün, mümkünse 5 gün spor yapmayı ihmalkârlık etmeyin.

D vitamini eksikliği

Yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliğinde daha az folikül, yani yumurta geliştiği gözlenmiş. başkaca gıda açısından, yiyecek kaynaklarından en çok D vitamini bölge grupla en düşük alan kadınların kıyaslandığı çalışmalarda, D vitamini alan grupta erken menopoz riskinin yüzde 17 daha düşük olduğu tespit edilmiş.

Uzm. Dr. Ağca, “bu nedenle beslenmede D vitamini taşıyan besinler de ahenkli olarak tüketilmeli. Hem mart-ekim ayları aralarında güneş kremi sürmeden, her gün 11.00-15.00 saatleri aralarında, 25-30 dakika güneşlenmek çok kayda değer. Her sene mutlaka D vitamini seviyesine baktırılıp, gerekirse takviye hap olmak için doktora başvurmakta da üstünlük var” ifadelerini kullandı.

Kalsiyumdan yetkisiz besin

Yapılan çalışmalarda gıda kaynaklarından en fazla kalsiyum bölge kadınlarda erken menopoz yüzde 13 oranında daha az gözlenmiş. böylece kalsiyumdan zengin beslenmeye özen gösterin. En manâlı kalsiyum kaynakları ise süt ve süt ürünleridir. başkaca pekmez, susam, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, fındık ile fıstık da kalsiyumu zengin gıdalar arasında yer alıyor.

Stres

Psikolojik stres üremeyle ilişkili hormonal sistemde değişikliğe niçin olabiliyor. Yapılan çalışmalar, kronik üzüntü, hüzün, nefret ve diğer olumsuz duyguların, üreme sistemi ekseni işleyişini değiştirerek erken menopoza yol açabileceğini tespit etmiş. Çalışmalara göre psikolojik gerginlik beynin hipotalamusunda bir takım moleküllerin açığa çıkmasına niçin oluyor. Bu moleküller de üreme sistemindeki işleyişi bozuyor.

Çeşitli kimyasallar

Bazı kozmetik ürünlerde bulunan kimyasallar ve teflon ürünlerinin de yumurtalıklara hasar verebileceğini belirten incelemeler da mevcut. Zararlı olduğu bilinen propanediol, metilolakrilamid ile monometil eter gibi kimyasal maddeleri taşıyan ürünleri hayatınızdan çıkartmanız fazla manâlı. Ayrıca mümkün olduğunca organik gıdalar alın. Organik olmayan bazı gıdalar genel olarak pestisitler, herbisitler, koruyucu hormonlar ve antibiyotikler içerebiliyor. Belli olmadığınız musluk suyunu içmemeye de itina gösterin.

Vejeteryan diyet

Vejeteryan diyetin de erken menopoza yol açtığını belirten çalışmalar mevcut. Amerika’da yapılan bilimsel bir alıştırma, bunun aksine süt ürünleri gibi hayvansal gıdalar, D vitamini ile kalsiyumdan zengin beslenen kadınlarda erken menopoz riskinin daha düşük olduğunu göstermiş.

Kromozomal nedenler

Bitmemiş bir kromozomla, mesela Turner Sendromu ile doğanlarda veya Down Sendromu gibi fazladan kromozoma sahip olanlarda yumurtalıklar düzgün çalışmayabiliyor. Bunun sonucunda da erken menopoz gelişebiliyor.

Otoimmün hastalıklar

Erken menopoz tiroit ve romatoid artrit gibi otoimmün (bağışıklık sistemi) bir hastalığın sonucu da gelişebiliyor. Otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sisteminde bir bozukluk mevcut oluyor ve bağışıklık sistemi kendi dokusunu tanıdık olmayan olarak algılayıp, ona saldırıyor. Vücudun savunma sistemi yumurtalıkları da tanıdık olmayan doku olarak algılayıp saldırarak, hormon yapımını önlüyor ve yumurtaların beklenenden daha kısa zamanda tükenmelerine yol açabiliyor.

Enfeksiyonlar

Kabakulak, erken menopozla bağlantılı en yaygın rahatsızlık. Hafif geçen enfeksiyonlar bile yumurtalık yetmezliği oluşturabiliyor. başkaca pelvik verem olguların yüzde 3’ünde de erken menopoz görülüyor.

Kanser tedavisi

Kemoterapi için kullanılan bazı ilaçlar veya kanser için pelvik radyasyon tedavileri de yumurtalıklara hasar verebiliyor. böylece tedavi öncesi üremeyi koruyucu tedavilerin uygulanması fazla kayda değer.

Cerrahi nedenler

Uzm. Dr. Ağca, yumurtalıkların operasyonla alınmasının da erken menopoza yol açtığını belirterek, “öte taraftan rahim ameliyatı olan bir takım kadınlarda rahim alındığı halde yumurtalıklar bırakılıyor. Bu durumda yumurtalıklar hormon salgılamaya devam edeceği için derhal menopoza girilmiyor. Ancak yapılan cerrahi operasyon bazen yumurtalıkların kan akışını etkileyebiliyor. Bu durumda yumurtalıklar korunsa bile beklenen süreçten önce menopoza girilebiliyor” biçiminde konuştu.