Propolis ve ölümsüz faydaları

Propolisin fazla eski yıllardan beri geleneksel tıpta çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığı ve antimikrobiyal, antioksidan, antitümör, antienflamatuar, antiülser gibi biyoloji ile ilgili aktivitelere sahip olduğu birçok bilimsel çalışma ile gösterilmiştir.

Propolis, fazla farklı alanlara yönlendirilmiş kimyasal maddeler içermesi, antibakteriyal ve antioksidan etkisinden nedeniyle kovan içinde arılar kadar kullanımı açık havada, hap, kozmetik, yiyecek sanayii ile apiterapi merkezlerinde de fazla yönlü olarak kullanılan bir maddedir.

İşçi arılar göre toplanan propolisten, kovandaki ufak açıklıkları yapıştırıp kapatmakta, kovan girişini daraltmakta, böcek ve hayvanlar için antre ve çıkışları tutmakta yararlanılmaktadır. Kovan içerisinde kapalı bir ortamda 50.000-80.000 ergin arı, bir böylece da yavru (yumurta, larva) bulunmasına, kovan içi sıcaklığının 34 °C ve nem % 40-65 olduğundan virüsler, bakteriler ve funguslar için fazla ideal bir ortam oluşturmasına rağmen propolisin antimikrobiyal özelliği tamamen, mikroorganizmalar üreme imkânı bulamamaktadırlar böylelikle kolonilerini hastalıklara aleyhinde korunmuş olurlar.

Propolis ilk kez Yunanlılar göre keşfedilerek doğal antibiyotik olarak kullanılmıştır. Propolis Yunancada pro (“ön”) ve polis (“kent”) anlamına gelen sözcüklerin birleşmesinden meydana gelmiştir ve eski zamanlardaki arıcılar tarafından arıların kovanın girişini bu madde ile kapladıkları göz önüne alınarak şehirden önce anlamına gelen propolis adı verilmiştir.

Antimikrobiyal propolis

Propolisin kovanda toplanmasının başlıca amacı enfeksiyonlardan korunma amaçlıdır. bu nedenle değişik propolis tiplerinin keza antibakteriyal hem de antifungal nitelik göstermesi doğaldır. böylece propolisin antimikrobiyal özelliği bütün dünyada propolisin üstünde en çok çalışılan özelliği olmuştur. Çiğ propolisin bileşimi kaynağına tarafından değişmekle birlikte çoğunlukla % 50 reçine, % 30 mum, % 10 esansiyel ve aromatik yağlar, % 5 polen % 5 öteki organik bileşikler ve mineral maddelerden oluşmaktadır.

Propolisin özellikleri 1960 yıllarında bilim adamlarının dikkatini çekmiş ve son 40 yılda o kadar fazla tahlilci propolisin kimyasal kompozisyonu, biyolojik aktivitesi, farmakolojik ve tedavi edici özellikleri üstüne yayınlar yapmıştır.

Propolisin içeriği bitki vejatasyonuna ve toplandığı zamana göre farklılık gösterir. Propoliste bugüne değin yaklaşık 180 öbür alaşım tespit edilebilmiştir. Propolisin kimyasal kompozisyonu bal arıları göre ziyaret edilen bitkilerin geniş oranda olmasına ast olarak oldukça değişkendir.

Bambaşka orjine sahip propolis örneklerinin biyolojik aktiviteleri ile ilgili fazla sayıda egzersiz üretilmiş ve farklı biyoloji ile ilgili aktivite tespit edilmiştir. Brezilya propolisinin antibakteriyal, sitostatik, bağımsızlık radikal koruyucu aktivitesi belirlenirken, Bulgar propolisinin bakterisidal, anti fungal ve antiparaziter aktivitesi belirlenmiştir. Türk propolisinin ise antibakteriyal, antifungal, antioksidan, antikarsinojenik, bere iyileştirici, gözenekli olan yenileyici gibi bazı biyoloji ile ilgili aktiviteleri incelenmiştir.

propolis imalatçı ülkeler, öncelikle Çin edinmek üzere Arjantin, Uruguay, Şili, Brezilya, Kanada ve bir takım Doğu Avrupa ülkeleridir.

Kozmetik sanayinde kullanımı

Dermatolojik ve kozmetik uygulamalar muhtemelen propolisin en geniş kullanım alanlarından olup, hücresel yenileme ve onarma özelliği üstüne çalışmalar yapılmıştır. Kozmetikte, bakterisit ve mantar öldürücü özellikleri, birçok gerçekte fayda sağlamıştır. Propolisten üretilmiş bitki ekstraktlarının, arı sütü ve E vitamini ile birlikte kozmetik sanayin de cildi besleyici ve arıtıcı ürünlerin yapımında geniş ölçüde uygulama alanına sahip olduğu bilinmektedir. Kozmetik ürünler de kremler, losyonlar, şampuanlar, burun spreyleri, diş macunları, sabunlar, yüz maskeleri, ticari kozmetik preparatlarında, propolisin özelliklerinden yararlanılmaktadır.

İlaç sanayinde kullanımı

Propolisin genel anlamda hap olarak kullanımı yaygın olup, kardiovasküler ve kan dolaşım sistemi (anaemia), solunum yolları enfeksiyonları, diş sağlığı, deri tedavileri (doku yenileme, ülser, egzama), bere tedavileri özellikle yanık yaralar, müköz çeper enfeksiyonları ve lezyonları, kanser tedavisi, bağışıklık sistemi tedavisi ve sağlığı, sindirim rahatsızlıkları alanlarındaki tedavileri kapsar.

Gıda sanayinde kullanımı

Propolisin antioksidan, antimikrobiyal etkileri gıda teknolojisi alanında başvuru imkanı sağlamaktadır. Propolisin en yaygın aşina, en çok araştırılan ve gıda ürünlerinin dayanıklılığı konusunda katkı maddesi karşılayan en kayda değer özelliklerinden biri antimikrobiyal aktivitesidir.

Kaynak: DOĞAN, Nurcan , HAYOĞLU, İbrahim . “PROPOLİS ve KULLANIM ALANLARI”. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 16 / 3 (Eylül 2012): 39-48.

özel içeriğidir.