Geceyi seven hormon: Melatonin

Beynimizde geceyi seven bir hormon var; melatonin. Melatonin, beynin orta kısımlarında bulunan pineal bez kadar salgılanan bir hormon. Vücudumuzda çoğu hormon var ve hepsinin diğer başka işlevleri var. Melatonin bana en başka gelen. Çünkü bir açılış ve bitiş noktası var.

Melatonin salınımı karanlıkta başlayıp aydınlıkta sona eriyor. Tam saat tahsis etmek icabında, melatonin 23:00 – 05:00 saatleri arasında salgılanıyor. 02:00 – 04:00 saatleri ise en yoğun salgıladığı anlar. Bu durum bana azıcık Shrek’te Fiona’nın prensesten dev kadına dönüşümü gibi geldi, daha bir sevdim, bağ kurdum. Canım melatonin, bakalım sen ne işe yararmışsın…

Karanlıklar hormonu

Melatonine “karanlıklar hormonu” aramak böylece yakıştı. Zaten sahiden bu isimle de biliniyor. Çünkü gece saatlerinde faaliyete geçip güneşi gördüğünde kayboluyor, vampir gibi bir şey nasıl olursa olsun diyesi geliyor insanın.

Parlak ortama geçildiği anda melatonin salınımı duruyor. Peki salgılandığında ne mi yapıyor? Melatonin, hücreleri yeniliyor, vücudumuzun biyoloji ile ilgili ritmini düzenleyip bağışıklık sistemini güçlendiriyor ve yaşlanmayı da geciktiriyor. Yükselme hormonunu artırıp ergenliği başlatan da o. Yani müthiş bir hormon kendileri.

Melatonin yeterince salgılanmazsa

Melatonin bu değin değerliyken yokluğunu dikkate almak bile istemiyor insan, çünkü melatonin yokluğu vücudumuza büyük bir bere aramak.

Işığın varlığı melatonin salgılanmasını engelliyor, her şey işte o zaman başlıyor. Önce direncimiz kırılıyor, çünkü hücrelerimizin yenilenmesi duruyor. Bir sonraki adımda da biyolojik saatimiz sarsılıyor. Yani uyuyamıyoruz, sürekli bitkin hissediyoruz, somut ve ruhsal bütün aktiviteleri gerçekleştirmekte zorlanıyoruz ve zamanla unutmaya başlıyoruz. İşte bütün bunlar melatonin yoksunluğu aramak.

Yaşam melatonin olmadan yaşanacak gibi değil sahiden. Çünkü sonunu tahminde bulunmak öyle kuvvet değil. Bunca şey vücudumuza yerleşince de hastalıklar baş gösteriyor ve akla gelmesi gereken birincil rahatsızlık da, kanser.

Burada garip bir tespitten dile getirmek istiyorum. Doç. Dr. Ergun Çetinkaya’nın melatonin ile ilgili okuduğum bilgilendirmesinden yola çıkarak yazıyorum ben de ve orada en ilgimi çeken şey, körlerin melatonin doğruca kanser olma riskinin daha eksik olması. Çünkü bu taraftan bakınca karanlığın faydalarını melatonin ile doya doya yaşıyorlar. Kuşkusuz kimse bunu yaşamasın. Lakin gerçi her şeyin şükrünü anlayışlı olmak gerek diye hissettirdi bana bu data.

Melatonin hangi durumlarda azalır

Karanlığı sevdiğine kadar ilk olarak ışığın olduğu yerde azalıyor, hatta hiç salgılanmıyor. Bu da seslenmek oluyor ki, ateşin keşfinden ampule varana değin melatonin seviyemizi düşürecek fazla şey yaptık kendimize. Şimdi en azından gece saatlerinde karanlığa bürünmekte üstünlük var.

bunun dışında bir sebep daha var onu azaltan, buhran. Evet, depresyon da melatonin salgılanmasını önlüyor. Buhran tedavisinde kullanılan ilaçlar da melatonin seviyesini artırmaya yönelik veriliyor.

Hangi besinler melatonini tetikliyor

Fındık, badem, yer fıstığı, somon, papatya – anason- rezene çayı, soya fasulyesi, lahana gibi besinler akşam saatlerinde tüketildiğinde melatonin salgılanmasını artırıyor.

Melatonin düşmesin diye

Karanlıkta uyumak en rasyonel çözüm. Kuşkusuz karanlıkta uyuyamıyor olabilirsiniz. O süre da en azında çok fazla kısık ve kırmızı bir ışık seçim etmekte üstünlük var. Bu durumda televizyon karşısında uyumanın da ne kadar zararlı olduğunu da düşünebiliriz.

Karanlıkta uyuklamak diyorum lakin tabii dahası uyuyabilmek önemli. Melatonin salgılanması için ahenkli ve yeterli bir uyku durum. Uykuyu engelleyecek her engel de ortadan kaldırılmalı.

Tabii ancak bir sorundan bahsediyorsak stresten uzaktan kalmak gerektiğini söylemeden geçmek olmaz. Dinç melatonin salgılanması için stres yaratacak her türlü duygudan uzak kalmak gerekiyor.

Içki ve sigara kullanımı da melatonin salgılanmasını azaltıyor. Yatmadan en az 2 saat önce yemek yeme, spor yapma, akarsu, kahve tüketimi gibi eylemlere son vermek de bir çözüm olabilir.

Melatonin salgılanması için hap kullanmak muhtemel, fakat bunu doktorlar sadece jetlag durumlarında tavsiye ediyor. bunun dışında melatonin artsın diye ilaç kullanmak yerine doğal yollardan uygulanabilecek yöntemleri tercih etmek daha içten olacaktır.

Melotoninizin bol olduğu günlere…

Damla Karakuş